Bakersfield Catholic
  • Home
  • Parishes
    • Christ the King
    • Our Lady of Guadalupe
    • Our Lady of Perpetual Help
    • Sacred Heart
    • San Clemente Mission
    • St. Elizabeth Ann Seton
    • St. Francis of Assisi
    • St. Joseph
    • St. Philip the Apostle
  • Sacraments
    • Sacraments >
      • Baptism >
        • Videos on Baptism
        • Baptism - Early Church Fathers
        • Baptism - Scripture >
          • Baptism - Jesus Sets Example
          • Baptism - Regenerative
          • Baptism - Takes Away All Sin
          • Baptism - Not to be Repeated
          • Baptism - Children (Infant)
          • Baptism - Salvation
      • Eucharist >
        • Videos on the Eucharist
        • Eucharist - Early Church Fathers
        • Eucharist - Scripture
        • Eucharist - Holy Sacrifice of the Mass
      • Penance (Confession) >
        • Videos on Confession
        • Penance - Early Church Fathers
        • Penance - Scripture >
          • Penance - Not a Private Affair
          • Penance - Jesus Forgives Sin
          • Penance - Jesus Gives Authority to Forgive Sins
          • Penance - Need for Reparation
      • Confirmation >
        • Videos on Confirmation
        • Confirmation - Early Church Fathers
        • Confirmation - Scripture
      • Marriage >
        • Videos on Marriage
        • Marriage - Early Church Fathers
        • Marriage - Scripture >
          • Marriage - Dignity of Marital Love
          • Marriage - Image of Christ and His Church
          • Marriage - Divorce and Re-marriage
      • Holy Orders >
        • Videos on Holy Orders
        • Holy Orders - Early Church Fathers
        • Holy Orders - Scripture >
          • Holy Orders - Spiritual Matters
          • Holy Orders - Priestly Celibacy
      • Anointing of the Sick >
        • Videos on Anointing of the Sick
        • Anointing of the Sick - Early Church Fathers
        • Anointing of the Sick - Scripture
    • The Baltimore Catechism
    • More Teachings >
      • The Church
      • Heresy
      • Mary, Our Blessed Mother
      • Peter and Apostolic Tradition
      • The Saints
  • Prayers
    • Act of Contrition
    • Breviary
    • Daily Offering
    • Evening Prayer
    • Prayer for Generosity
    • Prayer to the Holy Spirit
    • Latin Prayers >
      • Adeste Fideles (O Come all ye faithful)
      • Adoremus (Let us adore)
      • Adoro Te Devote (I adore you devoutly)
      • Agnus Dei (Lamb of God)
      • Angele Dei (Angel of God)
      • Angelicum Trisagium (Angelic Trisagion)
      • Angelus (Angelus)
      • Anima Christi (Soul of Christ)
      • Ave Maria (Hail Mary)
      • Ave Regina Caelorum (Hail Queen of Heaven)
      • Ave verum corpus (Hail true body)
      • Benedictio Ante Mensam (Blessing Before Meals)
      • Benedictio Post Mensam (Blessing After Meals)
      • Benedictus Deus (Divine Praises)
      • Confiteor (I confess)
      • Credo (Apostle's Creed)
      • Credo Niceanum (Nicene Creed - I believe in one God)
      • Deus meus ex toto corde meo (Act of Contrition)
      • Gloria Patri (Glory be)
      • Gloria in excelsis Deo (Glory to God in the highest)
      • Litanies Laurentanae (Litany of Loreto)
      • Litaniae Sanctorum (Litany of all the Saints)
      • Magnificat (My soul magnifies the Lord)
      • Memorare (Remember)
      • O Maria (O Mary)
      • O Salutaris Hostia (O Saving Victim)
      • O Sanctissima (O most holy one)
      • Oratio Dominica (Our Father)
      • Oratio Sancti Bonaventurae (Prayer of St. Bonaventure)
      • Oratio Sancti Thomae Aquinatis (Prayer of St. Thomas Aquinas)
      • Oratio ad Joseph (Prayer to St. Joseph)
      • Pater Noster (Our Father)
      • Salve Regina (Hail, Holy Queen)
      • Sancte Michael Archangele (St. Michael the Archangel)
      • Signum Crucis (The sign of the Cross)
      • Sub Tuum Praesidum (Under Your Protection)
      • Tantum Ergo (Down in Adoration Falling)
      • Veni Sancte Spiritus (Come O Holy Spirit)
    • Liturgical Calendar
    • Nicene Creed
    • Marian Prayers >
      • The Angelus
      • Ave Maris Stella
      • Hail Holy Queen
      • Hail Mary
      • Magnificat
      • Memorare
      • Prayer to the Immaculate Conception
      • Prayer to Our Lady of Evangelization
      • Regina Caeli
      • Sub Tuum Praesidum
    • Office of Readings
    • Saint Prayers >
      • St. Anthony
      • St. Christopher
      • St. Francis of Assisi Prayer
      • St. Gianna Beretta Molla
      • St. Joseph Prayer
      • St. Jude Prayer
      • St. Michael the Archangel
    • Stations of the Cross
    • Tantum Ergo
  • Litanies
    • Litany of Humility
    • Litany of Our Lady of Seven Sorrows
    • Litany of Penance
    • Litany of Pope Saint Pius X
    • Litany of St. Joseph
    • Litany of St. Jude Thaddeus
    • Litany of St. Philomena
    • Litany of the Most Precious Blood of Jesus
    • Litany to the Infant Jesus
    • Litany to the Sacred Head of Jesus
  • Novenas
    • Novena in Honor of St. Blase
    • Novena of Confidence to the Sacred Heart
    • Novena to the Sacred Heart of Jesus
    • Novena to St. Anthony Mary Claret
    • Novena to St. Charles Borromeo
    • Novena to St. Joseph
    • Novena to St. Peregrine
    • Novena to St. Philomena
  • News
  • Early Church Fathers
    • Vol. 1 - Preface and Introduction >
      • The First Epistle of Clement to the Corinthians
      • The Epistle of Mathetes to Diognetus
      • The Epistle of Polycarp to the Philippians
      • The Epistle Concerning the Martyrdom of Polycarp
      • The Epistles of Ignatius - Introduction >
        • The Epistle of Ignatius to the Ephesians
        • The Epistle of Ignatius to the Magnesians
        • The Epistle of Ignatius to the Trallians
        • The Epistle of Ignatius to the Romans
        • The Epistle of Ignatius to the Philadelphians
        • The Epistle of Ignatius to the Smyrnæans
        • The Epistle of Ignatius to Polycarp
      • The Ignatian Epistles (Syriac Version) >
        • The Epistle of Ignatius to Polycarp (Syriac Version)
        • The Second Epistle Of Ignatius to the Ephesians (Syriac Version)
        • The Third Epistle of the Same St. Igantius (Syriac Version)
      • Introductory to the Spurious Epistles of Ignatius >
        • The Epistle of Ignatius to the Tarsians (Spurious)
        • The Epistle of Ignatius to the Antiochians (Spurious)
        • The Epistle of Ignatius to Hero, a Deacon of Antioch (Spurious)
        • The Epistle of Ignatius to the Philippians (Spurious)
        • The Epistle of Maria the Proselyte to Ignatius (Spurious)
        • The Epistle of Ignatius to Mary at Nepalis, Near Zarbus (Spurious)
        • The Epistle of Ignatius to St. John the Apostle (Spurious)
        • A Second Epistle of Ignatius to St. John (Spurious)
        • The Epistle of Ignatius to the Virgin Mary (Spurious)
      • Introductory Note to the Martyrdom of Ignatius >
        • The Martyrdom of Ignatius
      • The Epistle of Barnabas
      • The Fragments of Papias
      • Introduction to the Writings of Justin Martyr >
        • The First Apology of Justin Martyr >
          • Epistle of Adrian in behalf of the Christians
          • Epistle of Antoninus to the common assembly of Asia
          • Epistle of Marcus Aurelius to the senate, in which he testifies that the Christians were the cause of his victory
        • The Second Apology of Justin for the Christians Addressed to the Roman Senate
        • Dialogue of Justin, Philosopher and Martyr, with Trypho, a Jew
        • The Discourse to the Greeks - Justin Martyr
        • Justin's Hortatory Address to the Greeks
        • Justin on the Sole Government of God
        • Fragments of the Lost Work of Justin on the Resurrection
        • Other Fragments from the Lost Writings of Justin
        • The Martyrdom of the Holy Martyrs Justin, Chariton, Charites, Pæon, and Liberianus, who Suffered at Rome
      • Introductory Note to Irenæus Against Heresies >
        • Against Heresies: Book 1 - Irenaeus
        • Against Heresies: Book 2 - Irenaeus
        • Against Heresies: Book 3 - Irenaeus
        • Against Heresies: Book 4 - Irenaeus
        • Against Heresies: Book 5 - Irenaeus
        • Fragments from the Lost Writings of Irenaeus
    • Vol. 2 - Fathers of the Second Century >
      • The Pastor of Hermas - Introduction >
        • The Pastor of Hermas: Book 1
        • The Pastor of Hermas: Book 2
        • The Pastor of Hermas: Book 3
      • Tatian the Assyrian's Address to the Greeks >
        • Fragments - Tatian the Assyrian
      • Theophilus of Antioch - Introduction >
        • Theophilus of Antioch to Autolycus: Book 1
        • Theophilus of Antioch to Autolycus: Book 2
        • Theophilus of Antioch to Autolycus: Book 3
      • Athenagoras >
        • A Plea For the Christians By Athenagoras the Athenian: Philosopher and Christian
        • The Treatise of Athenagoras the Athenian, Philosopher and Christian, on the Resurrection of the Dead
      • Clement of Alexandria - Introductory Note >
        • Exhortation to the Heathen
        • The Instructor (Paedagogus) - Book 1
        • The Instructor (Paedagogus) - Book 2
        • The Instructor (Paedagogus) - Book 3
        • Elucidations - Clement of Alexandria
        • The Stromata, or Miscellanies - Book 1
        • Elucidations - Purpose of the Stromata
        • The Stromata, or Miscellanies - Book 2
        • Elucidations - The Stromata, Book 2
        • The Stromata, or Miscellanies - Book 3
        • The Stromata, or Miscellanies - Book 4
        • Elucidations - The Stromata, Book 4
        • The Stromata, or Miscellanies - Book 5
        • Elucidations - The Stromata, Book 5
        • The Stromata, or Miscellanies - Book 6
        • Elucidations - The Stromata, Book 6
        • The Stromata, or Miscellanies - Book 7
        • Elucidations - The Stromata, Book 7
        • The Stromata, or Miscellanies - Book 8
        • Elucidations - The Stromata, Book 8
        • Fragments of Clemens Alexandrinus
        • Clemens Alexandrinus on the Salvation of the Rich Man
        • Elucidations - Clemens Alexandrinus on the Salvation of the Rich Man
    • Vol. 3 - Tertullian >
      • Section 1 - Apologetic - Tertullian >
        • The Apology
        • On Idolatry
        • The Shows, or De Spectaculis
        • The Chaplet, or De Corona
        • To Scapula
        • Ad Nationes - Book 1
        • Ad Nationes - Book 2
        • A Fragment Concerning the Execrable Gods of the Heathen
        • An Answer to the Jews
        • The Soul's Testimony
        • A Treatise on the Soul
      • Section 2 - Anti-Marcion - Tertullian >
        • The Prescription Against Heretics
        • The Five Books Against Marcion - Book 1
        • The Five Books Against Marcion - Book 2
        • The Five Books Against Marcion - Book 3
        • The Five Books Against Marcion - Book 4
        • The Five Books Against Marcion - Book 5
        • Against Hermogenes - Containing an Argument Against His Opinion that Matter is Eternal
        • Against the Valentinians
        • On the Flesh of Christ
        • On the Resurrection of the Flesh
        • Against Praxeas
        • Scorpiace
        • Against all Heresies
      • Section 3 - Ethical - Tertullian >
        • On Repentance
        • On Baptism
        • On Prayer
        • Ad Martyras
        • Introductory Notice to the Martyrdom of Perpetua and Felicitas
        • The Passion of the Holy Martyrs Perpetua and Felicitas
        • Of Patience
    • Vol. 4 - Tertullian, Minucius Felix, Commodianus, Origen >
      • Tertullian >
        • On the Pallium
        • On the Apparel of Women
        • On the Veiling of Virgins
        • To His Wife
        • On Exhortation to Chastity
        • On Monogamy
        • On Modesty
        • On Fasting (In Opposition to the Psychics)
        • De Fuga in Persecutione
        • Appendix
      • Minucius Felix >
        • The Octavius of Minucius Felix
  • Books
    • John Henry Cardinal Newman >
      • An Essay on the Development of Christian Doctrine by John Henry Cardinal Newman >
        • An Essay on the Development of Christian Doctrine - Part 1: Doctrinal Developments Viewed in Themselves >
          • An Essay on the Development of Christian Doctrine - Part 1, Chapter 1: On the Development of Ideas
          • An Essay on the Development of Christian Doctrine - Part 1, Chapter 2: On the Antecedent Argument in Behalf of Developments in Christian Doctrine
          • An Essay on the Development of Christian Doctrine - Part 1, Chapter 3: On the Historical Argument in Behalf of the Existing Developments
          • An Essay on the Development of Christian Doctrine - Part 1, Chapter 4: Instances in Illustration
        • An Essay on the Development of Christian Doctrine - Part 2: Doctrinal Developments Viewed Relatively to Doctrinal Corruptions >
          • An Essay on the Development of Christian Doctrine - Part 2, Chapter 5: Genuine Developments Contrasted with Corruptions
          • An Essay on the Development of Christian Doctrine - Part 2, Chapter 6: Application of the Seven Notes to the Existing Developments of Christian Doctrine
          • An Essay on the Development of Christian Doctrine - Part 2, Chapter 7: Application of the Second Note of a True Development
          • An Essay on the Development of Christian Doctrine - Part 2, Chapter 8: Application of the Third Note of a True Development
          • An Essay on the Development of Christian Doctrine - Part 2, Chapter 9: Application of the Fourth Note of a True Development
          • An Essay on the Development of Christian Doctrine - Part 2, Chapter 10: Application of the Fifth Note of a True Development
          • An Essay on the Development of Christian Doctrine - Part 2, Chapter 11: Application of the Sixth Note of a True Development
          • An Essay on the Development of Christian Doctrine - Part 2, Chapter 12: Application of the Seventh Note of a True Development
      • Apologia Pro Vita Sua By John Henry Cardinal Newman >
        • Apologia Pro Vita Sua, Part 1: Mr. Kingsley's Method of Disputation
        • Apologia Pro Vita Sua, Part 2: True Mode of Meeting Mr. Kingsley
        • Apologia Pro Vita Sua, Part 3: History of My Religious Opinions
        • Apologia Pro Vita Sua, Part 4: History of My Religious Opinions--1833 - 1839
        • Apologia Pro Vita Sua, Part 5: History of My Religious Opinions--1839 - 1841
        • Apologia Pro Vita Sua, Part 6: History of My Religious Opinions--1841 - 1845
        • Apologia Pro Vita Sua, Part 7: General Answer to Mr. Kingsley
        • Apologia Pro Vita Sua, Appendix: Answer in Detail to Mr. Kingsley's Accusations
      • The Idea of a University Defined and Illustrated by John Henry Cardinal Newman >
        • The Idea of a University, Discourse 1: Introductory
        • The Idea of a University, Discourse 2: Theology A Branch Of Knowledge
        • The Idea of a University, Discourse 3: Bearing Of Theology On Other Branches Of Knowledge
        • The Idea of a University, Discourse 4: Bearing Of Other Branches Of Knowledge On Theology
        • The Idea of a University, Discourse 5: Knowledge Its Own End
        • The Idea of a University, Discourse 6: Knowledge Viewed In Relation To Learning
        • The Idea of a University, Discourse 7: Knowledge Viewed In Relation To Professional Skill
        • The Idea of a University, Discourse 8: Knowledge Viewed In Relation To Religion
        • The Idea of a University, Discourse 9: Duties Of The Church Towards Knowledge
        • University Subjects, Discussed in Occasional Lectures and Essays >
          • Lecture 1 - Christianity And Letters. A Lecture in the School of Philosophy and Letters
          • Lecture 2 - Literature. A Lecture in the School of Philosophy and Letters
          • Lecture 3 - English Catholic Literature
          • Lecture 4 - Elementary Studies
          • Lecture 5 - A Form Of Infidelity Of The Day
          • Lecture 6 - University Preaching
          • Lecture 7 - Christianity and Physical Science. A Lecture in the School of Medicine
          • Lecture 8 - Christianity And Scientific Investigation. A Lecture Written for the School of Science
          • Lecture 9 - Discipline Of Mind. An Address To The Evening Classes
          • Lecture 10 - Christianity And Medical Science. An Address to the Students Of Medicine
      • Loss and Gain: The Story of a Convert by John Henry Cardinal Newman >
        • Loss and Gain, Part 1, Chapter 1 >
          • Loss and Gain, Part 1, Chapter 2
          • Loss and Gain, Part 1, Chapter 3
          • Loss and Gain, Part 1, Chapter 4
          • Loss and Gain, Part 1, Chapter 5
          • Loss and Gain, Part 1, Chapter 6
          • Loss and Gain, Part 1, Chapter 7
          • Loss and Gain, Part 1, Chapter 8
          • Loss and Gain, Part 1, Chapter 9
          • Loss and Gain, Part 1, Chapter 10
          • Loss and Gain, Part 1, Chapter 11
          • Loss and Gain, Part 1, Chapter 12
          • Loss and Gain, Part 1, Chapter 13
          • Loss and Gain, Part 1, Chapter 14
          • Loss and Gain, Part 1, Chapter 15
          • Loss and Gain, Part 1, Chapter 16
          • Loss and Gain, Part 1, Chapter 17
          • Loss and Gain, Part 1, Chapter 18
        • Loss and Gain, Part 2, Chapter 1 >
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 2
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 3
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 4
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 5
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 6
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 7
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 8
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 9
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 10
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 11
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 12
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 13
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 14
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 15
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 16
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 17
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 18
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 19
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 20
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 21
        • Loss and Gain, Part 3, Chapter 1 >
          • Loss and Gain, Part 3, Chapter 2
          • Loss and Gain, Part 3, Chapter 3
          • Loss and Gain, Part 3, Chapter 4
          • Loss and Gain, Part 3, Chapter 5
          • Loss and Gain, Part 3, Chapter 6
          • Loss and Gain, Part 3, Chapter 7
          • Loss and Gain, Part 3, Chapter 8
          • Loss and Gain, Part 3, Chapter 9
          • Loss and Gain, Part 3, Chapter 10
          • Loss and Gain, Part 3, Chapter 11
    • Saint Augustine of Hippo >
      • The Confessions of Saint Augustine by Saint Augustine, Bishop of Hippo >
        • Book 1 - Confessions by St. Augustine
        • Book 2 - Confessions by St. Augustine
        • Book 3 - Confessions by St. Augustine
        • Book 4 - Confessions by St. Augustine
        • Book 5 - Confessions by St. Augustine
        • Book 6 - Confessions by St. Augustine
        • Book 7 - Confessions by St. Augustine
        • Book 8 - Confessions by St. Augustine
        • Book 9 - Confessions by St. Augustine
        • Book 10 - Confessions by St. Augustine
        • Book 11 - Confessions by St. Augustine
        • Book 12 - Confessions by St. Augustine
        • Book 13 - Confessions by St. Augustine
    • G K Chesterton >
      • Heretics by G.K. Chesterton >
        • Heretics, Chapter 1: Introductory Remarks on the Importance of Orthodoxy
        • Heretics, Chapter 2: On the Negative Spirit
        • Heretics, Chapter 3: On Mr. Rudyard Kipling and Making the World Small
        • Heretics, Chapter 4: Mr. Bernard Shaw
        • Heretics, Chapter 5: Mr. H.G. Wells and the Giants
        • Heretics, Chapter 6: Christmas and the Aesthetes
        • Heretics, Chapter 7: Omar and the Sacred Vine
        • Heretics, Chapter 8: The Mildness of the Yellow Press
        • Heretics, Chapter 9: The Moods of Mr. George Moore
        • Heretics, Chapter 10: On Sandals and Simplicity
        • Heretics, Chapter 11: Science and the Savages
        • Heretics, Chapter 12: Paganism and Mr. Lowes Dickinson
        • Heretics, Chapter 13: Celts and Celtophiles
        • Heretics, Chapter 14: On Certain Modern Writers and the Institution of the Family
        • Heretics, Chapter 15: On Smart Novelists and the Smart Set
        • Heretics, Chapter 16: On Mr. McCabe and a Divine Frivolity
        • Heretics, Chapter 17: On the Wit of Whistler
        • Heretics, Chapter 18: The Fallacy of the Young Nation
        • Heretics, Chapter 19: Slum Novelists and the Slums
        • Heretics, Chapter 20: Concluding Remarks on the Importance of Orthodoxy
      • Orthodoxy by G. K. Chesterton >
        • Orthodoxy, Chapter 1: Introduction in Defense of Everything Else
        • Orthodoxy, Chapter 2: The Maniac
        • Orthodoxy, Chapter 3: The Suicide of Thought
        • Orthodoxy, Chapter 4: The Ethics of Elfland
        • Orthodoxy, Chapter 5: The Flag of the World
        • Orthodoxy, Chapter 6: The Paradoxes of Christianity
        • Orthodoxy, Chapter 7: The Eternal Revolution
        • Orthodoxy, Chapter 8: The Romance of Orthodoxy
        • Orthodoxy, Chapter 9: Authority and the Adventurer
    • Saint Thomas Aquinas >
      • On Prayer and the Contemplative Life by St. Thomas Aquinas >
        • On Prayer, Question LXXXI: Of the Virtue of Religion
        • On Prayer, Question LXXXII: Of Devotion
        • On Prayer, Question LXXXIII: Of Prayer
        • On Prayer, Question LXXII: Of the Prayers of the Saints who are in Heaven
        • On Prayer, Question CLXXIX: Of the Division of Life into the Active and the Contemplative
        • On Prayer, Question CLXXX: Of the Contemplative Life
        • On Prayer, Question CLXXXI: Of the Active Life
        • On Prayer, Question CLXXXII: Of the Comparison between the Active and the Contemplative Life
        • On Prayer, Question CLXXXVI: On the Religious State
      • Summa Theologica Part 1 ("Prima Pars") by St. Thomas Aquinas >
        • Summa Theologica (Questions 1 - 26)
        • Summa Theologica: Treatise on the Most Holy Trinity (Questions 27 - 43)
        • Summa Theologica: Treatise on the Creation (Questions 44 - 49)
        • Summa Theologica: Treatise on the Angels (Questions 50 - 64)
        • Summa Theologica: Treatise on the Work of the Six Days (Questions 65 - 74)
        • Summa Theologica: Treatise on Man (Questions 75 - 102)
        • Summa Theologica: Treatise on the Conservation and Government of Creatures (Questions 103 - 119)
      • Summa Theologica Part 1-2 ("Prima Secundae") by St. Thomas Aquinas >
        • Summa Theologica Part 1-2 ("Prima Secundae"): Treatise on the Last End (Questions 1 - 5)
        • Summa Theologica Part 1-2 ("Prima Secundae"): Treatise on Human Acts: Acts Peculiar to Man (Questions 6 - 21)
        • Summa Theologica Part 1-2 ("Prima Secundae"): Treatise on the Passions (Questions 22 - 48)
        • Summa Theologica Part 1-2 ("Prima Secundae"): Treatise on Habits (Questions 49 - 54)
        • Summa Theologica Part 1-2 ("Prima Secundae"): Treatise on Habits in Particular (Questions 55 - 89): Good Habits, i.e., Virtues (Questions 55 - 70)
        • Summa Theologica Part 1-2 ("Prima Secundae"): Treatise on Habits in Particular (Questions 55 - 89): Evil Habits, i.e., Vices and Sin (Questions 71 - 89)
        • Summa Theologica Part 1-2 ("Prima Secundae"): Treatise on Law (Questions 90 - 108)
        • Summa Theologica Part 1-2 ("Prima Secundae"): Treatise on Grace (Questions 109 - 114)
      • Summa Theologica Part 2-2 ("Second Secundae") by St. Thomas Aquinas >
        • Summa Theologica Part 2-2 ("Second Secundae"): Treatise on the Theological Virtues (Questions 1 - 46)
        • Summa Theologica Part 2-2 ("Second Secundae"): Treatise on the Cardinal Virtues (Questions 47 - 122)
        • Summa Theologica Part 2-2 ("Second Secundae"): Treatise on Fortitude and Temperance (Questions 123 - 170)
        • Summa Theologica Part 2-2 ("Second Secundae"): Treatise on Gratuitous Graces (Questions 171 - 182)
        • Summa Theologica Part 2-2 ("Second Secundae"): Treatise on the States of Life (Questions 183 - 189)
      • Summa Theologica Third Part ("Tertia Pars") by St. Thomas Aquinas >
        • Summa Theologica Third Part ("Tertia Pars"): Treatise on the Incarnation (Questions 1 - 59)
        • Summa Theologica Third Part ("Tertia Pars"): Treatise on the Sacraments (Questions 60 - 90)
    • The Baltimore Catechism >
      • The Baltimore Catechism, Vol. 1
      • The Baltimore Catechism, Vol. 2
      • The Baltimore Catechism, Vol. 3
      • The Baltimore Catechism, Vol. 4
  • Videos
    • Diocesan YouTube Channels
    • Vatican TV
    • Videos on Baptism
    • Videos on the Eucharist
    • Videos on Confession (Penance)
    • Videos on Confirmation
    • Videos on Marriage
    • Videos on Holy Orders
    • Videos on Anointing of the Sick
  • About
    • Links
    • Terms of Use
    • Privacy Policy

The Stromata, or Miscellanies - Book 3 [2440]


Caput I.--Basilidis Sententiam de Continentia Et Nuptiis Refutat.

Ac Valentiniani quidem, qui desuper ex divinis emissionibus deduxere
conjugationes, acceptum habent matrimonium: Basilidis autem sectatores,
"Cum interrogassent, inquiunt, apostoli, nun sit melius uxorem non
ducere, dicunt respondisse Dominum: Non omnes capiunt verbum hoc. Sunt
enim eunuchi alii a nativitate, alii vero a necessitate.'" [2441] Hoc
dictum autem sic interpretantur: "Quidam ex quo nati sunt, naturaliter
feminam aversantur, qui quidem hoc naturali utentes temperamento, recte
faciunt, si uxorem non ducant. Hi, inquiunt, eunuchi sunt ex
nativitate. Qui autem sunt a necessitate, ii sunt theatrici
exercitatores, qui, gloriae studio retracti, se continent. Quinetiam
qui casu aliquo excisi sunt, eunuchi facti sunt per necessitatem. Qui
itaque eunuchi fiunt per necessitatem, non fiunt eunuchi secundum
logon, seu rationem. Qui autem regni sempiterni gratia seipsos
castrarunt, id ad declinandas, inquiunt, conjugii molestias fecerunt,
quod procurandae rei familiaris onus ac sollicitudinem timerent. Et
illud: Melius est nubere quam uri,' [2442] dicentem Apostolum aiunt
velle: Ne animam tuam in ignem injicias, noctu et interdiu resistens,
et timens ne a continentia excidas. Nam cum in resistendo occupata
fuerit anima, a spe est divisa"--Patienter igitur sustine," inquit his
verbis Isidoms in Moralibus, "contentiosam mulierem, ne a Dei gratia
avellaris; et cum ignem in semine excreveris, cum bona ores
conscientia. Quando autem, inquit, tua gratiarum actio delapsa fuerit
in petitionem, et deinceps' steteris, ut tamen labi ac timbare non
desinas, duc uxorem. Sin est aliquis juvenis, vel pauper, vel infirmus,
et non ei libel logo, seu rationi, convenienter uxorem ducere, is a
fratre ne discedat; dicat: Ingressus sum in sancta, nihil possum pati.
Quod si eum suspicio aliqua subeat, dicat: Frater, impone mihi manure,
ne peccem; et confestim turn in mente, turn in corpore opem experietur.
Velit modo quod bonum est perficere, et assequetur. Nonnunquam autem
ore tenus dicimus: Nolumus peccare; animus autem noster propendet in
pectatum. Qui est ejusmodi, propier meturn, quod vult, non facit, ne ei
constituatur supplicium. At hominum generi quaedam necessaria sunt ac
naturalia duntaxat. Quod indumentis egeat, necessarium simul est et
naturale: est autem venerea voluptas naturalis, sed non necessaria."
Has voces adduxi ad reprehendendos Basilidianos, qui non recte vivunt,
ut qui vel peccandi potestatem habeant propier perfectionera, vel
omnino quidera natura salvi futuri sint, etsi nunc peccent, quod
naturae dignitate sunt electi. Neque vero primi dogmaturn architecti
eorumdem perpetrandorum potestatem illis faciunt. Ne ergo Christi nomen
suspicientes, et iis, qui sunt in gentibus intemperantissimi,
incontinentius viventes, nomini maledictum inurant. "Qui enim sunt
ejusmodi, pseudapostoli, operarii dolosi," usque ad illud: "Quorum
finis erit secundum opera eorum." [2443] Est ergo continentia, corporis
despicientia secundum confessionem in Deum; non solum enim in rebus
venereis, sed etiam in aliis, quae anima perperam concupiscit, non
contenta necessariis, versatur continentia. Est autem et in lingua, et
in acquirendo, et in utendo, et in concupiscendo continentia. Non docet
autem ea solummodo esse temperantes, siquidem praebet nobis
temperantiam, ut quae sit divina potestas et gratia. Dicendum est ergo,
quidnam nostris videatur de eo, quod est propositum. Nos quidem
castitatem, et eos, quibus hoc a Deo datum est, beatos decimus:
monogamiam autem, et quae consistit in uno solum matrimonio, honestatem
admira tour; dicerites tamen oportere aliorum misereri, et "alterum
alterius onera portare," [2444] ne "quis, cure" recte "stare videatur,"
[2445] ipse quoque "cadat." De secundis autum nuptiis: "Si uraris,"
inquit Apostolus, "jungere matrimonio." [2446]

Caput II.--Carpocratis Et Epiphanis Sententiam de Feminarum Communitate Refutat.

Qui autem a Carpocrate descendunt et Epiphane, censent oportere uxores
esse communes; a quibus contra nomen Christi maximum emanavit probruin.
Hic autem Epiphanes, cujus etiam scripta feruntur, filius erat
Carpocratis, et matris Alexandriae nomine, ex patre quidera
Alexandrinus, ex matre vero Cephalleneus. Vixit autem solum septemdecim
annos, et Same, quae est urbs Cephalleniae, ut deus est honore
affectus. Quo in loco templum ex ingentibus lapidibus, altaria,
delubra, museum, aedificatum est et consecratum; et cure est nova luna,
convenientes Cephallenei, diem natalem, quo in deos relatus est
Epiphanes, sacrificant, libantque, et convivantur, et hymnos canunt. A
patre autem didicit et orbem disciplinarum et Platonis philosophiam.
Fuit autem princeps monadicae [2447] cognitionis. A quo etiam profluxit
haeresis eorum, qui nunc sunt, Carpocratianorum. Is ergo dicit in libro
De justitia, "Justitiam Dei esse quamdam cure aequalitate communionem.
AEquale quidera certe coelum undequaque extensum totam terrain cingit.
Et nox ex aequo stellas omnes ostendit; et diei auctorem et lucis
patrem, solem, Deus ex alto aequalem effudit omnibus, qui possunt
videre (illi autem omnes communiter respiciunt), quoniam non discernit
divitem vel pauperem vel populi principem, insipientes et sapientes,
femmas et masculos, liberos, servos. Sed neque secus facit in brutis.
Cure autem omnibus animantibus aeque ipsum communem effuderit. bonis et
malis justitiam suam confirmat, cure nemo possit plus habere, neque
auferre a proximo, ut ipse illius lucem habeat duplicatam. Sol facit
omnibus animantibus communia exorm nutrimenta, communi justitia ex
aequo data omnibus: et ad ea, quae sunt hujusmodi, similiter se habet
genus boum, ut bores; et suum, at sues, et ovium, ut oves; et reliqua
omnia. Justitia enim in iis apparel esse communitas. Deinde per
communitatem omnia similiter secundum sua genera seminantur, et commune
nutrimentum editur humi pascentibus jumentis omnibus, et omnibus ex
aequo; ut quod nulla liege circumscriptum sit, sed ejus, qui donat,
jubentis suppeditatione, convenienter justeque adsit omnibus. Sed neque
generationi posita est lex, esset enim jamdiu abolita: ex aequo autem
seminant et generant, habentia innatam a justitia communionera: ex
aequo communiter omnibus oculum ad videndum, creator et pater omnium,
sua justitia legera ferens, praebuit, non discernens feminam a masculor
non id quod est rationis particeps, ab experte rationis, el, ut semel
dicam, nullum a nullo; sed aequalitate et communitate visum similiter
dividens, uno jussu omnibus est largitus. Leges autem, inquit, hominum,
cum ignorationem castigare non possent, contra leges facere docuerunt:
legum enim proprietas dissecuit divinae legis communionem et arrodit;
non intelligens dictum Apostoli dicentis: Per legem peccatum cognovi.'
Et meum et tuum dicit subiisse per leges, ut quae non amplius
communiter fruantur (sunt enim communia), neque terra, neque
possessionibus, sed neque matrimonio. Fecit enim rites communiter
omnibus, quae neque passerem, neque furem abnegant; et frumentum
similiter, et alios fructus. Violata autem communio et aequalitas,
genuit furem pecorum et fructuum. Cum ergo Deus communiter omnia
fecisset homini, et feminam cure masculo communiter conjunxisset, et
omnia similiter animantia conglutinasset, pronuntiavit justitiam,
communionem cum aequalilate. Qui autem sic nati sunt, communionera,
quaeeorum conciliat generationem, abnegaverunt. Et dicit, si unam
ducens habeat, cure omnium possint esse participes, sicut reliqua recit
animantia." Haec cum his verbis dixisset, subjungit rursus his verbis:
"Intensam enim et vehementiorem ingeneravit masculis cupiditatem ad
generum perpetuitatem, quam nec lex, nec mos, nec aliquid aliud potest
abolere: est enim Dei decretum." Et quomodo amplius hic in nostra
examinetur oratione, cum legem et Evangelium perhaec aperte destruat?
Ilia enim dicit: "Non moechaberis." [2448] Hoc autem dicit: "Quicunque
respicit ad concupiscentiam, jam moechatus est." [2449] Illud enim:
"Non concupisces," [2450] quod a lege dicitur, ostendit unum esse Deum,
qui prae dicatur per legem et prophetas et Evangelium. Dicit enim: "Non
concupisces uxorem proximi tui." Proximus autem non est Judaeus Judaeo:
frater enim est et eumdem habet Spiritum; restat ergo, ut propinquum
dicat eum qui est alterius gentis. Quomodo autem non propinquus, qui
aptus est esse Spiritus particeps? Non solum enim Hebraeorum, sed etiam
gentium pater est Abraham. Si autem quae est adulterata, et qui in eam
fornicatus est, capite punitur: [2451] clarum est utique praeceptum,
quod dicit: "Non concupisces uxorem propinqui tui," loqui de gentibus:
ut cure quis secundum legera et ab uxore proximi eta sorore
abstinuefit, aperte audiat a Domino: "Ego autem dico, non concupisces."
Additio autem hujus particulae "ego," majorem praecepti vim ostendit.
Quod autem cure Deo bellum gerat Carpocrates, et Epiphanes etiam in eo,
qui vulgo jactatur, libro De justilia, patet ex eo quod subjungit his
verbis: "Hinc ut qui ridiculum dixerit, legislatoris hoc verbum
audiendum est: Non concupisces:' usque ad id, quod magis ridicule
dicit: Res proximi tui.' Ipse enim, qui dedit cupiditatem, ut quae
contineret generationem, jubet eam auferre, cum a nullo earn auferat
animali. Illud autem: Uxorein proximi mi,' quo communionera cogit ad
proprietatem, dixit adhuc magis ridicule." Ethaec quidera dogmata
constituunt egregii Carpocratiani. Hos dicunt et aliquos alios similium
malorum aemulatores, ad coenas convenientes (neque enim dixerim
"agapen" eorum congressionem) [2452] viros simul et mulieres, postquam
cibis venerem excitantibus se expleverint, lumine amoto, quod eorum
fornicatoriam hanc justitiam pudore afficiebat, aversa lucema, coire
quomodo velint, et cure quibus velint: meditatos autem inejusmodi
"agape" communionem, interdiu jam, a quibus velint mulieribus exigere
Carpocrateae (divinae enim nefas est discere) legis obedientiam. Has
leges, ut sentio, ferre opportuit Carpocratem canum et suum et hircorum
libidinibus. Mihi autem videtur, Platonem quoque mate intellexisse, in
Republica dicentem, oportere esse communes omnium uxores: ut qui
diceret eas quidem, quae nondum nupserant, esse communes eorum, qui
essent petituri, quemadmodum theatram quoque est commune spectatorum;
esse autem unamquamque uniuscujusque qui praeoccupasset, et non amplius
communem esse earn quae nupsisset. Xanthus autem in iis, quae
scribuntur Magica: "Coeunt autem," inquit, "magi cum matribus et
filiabus: et fas esse aiunt coire cure sororibus, et communes esse
uxores, non vi et clam, sed utrisque consentientibus, cure velit alter
ducere uxorem alterius." De his et similibus haeresibus existimo Judam
prophetice dixisse in epistola: "Similiter quidera hi quoque
somniantes" (non enim vigilantes ad veritatem se applicant), usque ad
illud: "Et os eorum loquitur superba." [2453]

Caput III.--Quatenus Plato Aliique E Veteribus Praeiverint Marcionitis
Aliisque Haereticis, Qui a Nuptiis Ideo Abstinent Quia Creaturam Malam
Existimant Et Nasci Homines in Poenam Opinantur.

Jam vero si et ipse Plato et Pythagorei, sicut etiam postea
Marcionitae, malam existimarunt esse generationem, longe abfuit, ut
communes ipse poneret uxores. Sed Marcionitae [2454] quidem dicunt
malam esse naturam, ex mala materia, et a justo factam opifice ac
Creatore. Qua quidera ratione nolentes implere mundum, qui factus est a
Creatore, volunt abstinere a nuptiis, resistentes suo Creatori, et
contendentes ad bonum, qui vocavit: sed non ad eum, qui, ut dicunt,
Deus est diversis moribus praeditus. Unde cum nihil hic velint
relinquere proprium, non sunt ex destinato animi proposito continentes,
sed propter odium conceptum adversum eum, qui creavit, nolentes iis
uti, quae ab ipso sunt creata. Sed hi quidem, qui propter impium, quod
cum Deo gerunt, bellum, emoti sunt ab iis cogitationibus, quae sunt
secundum naturam, Dei longanimitatem contemnentes et benignitatem, etsi
nolunt uxorem ducere, cibis tamen utuntur creatis, et aerem respirant
Creatoris, ut quiet ejus sint opera, et in iis, quae sunt ejus,
permaneant, et inauditam ac novam quamdam, ut aiunt, annuntiatam
audiunt cognitionem, etiamsi hoc quoque nomine mundi Domino deberent
agere gratias, quod hic acceperint Evangelium. Sed adversus eos
quidera, cure de principiis tractabimus, accuratissime disseremus.
Philosophi autem, quorum mentionera fecimus, a quibus cure malam esse
generationem irapie didicissent Marcionitae, tanquam suo dogmate
gloriantur, non eam volunt esse natura malam, sed anima, quae veritatem
divulgavit. Artimam enim, quam esse divinam fatentur, in hunc mundum
deducunt, tanquam in locum supplicii. Oportet autem animas in corpus
immissas expiari ex eorum sententia. Non convenit autem plius hoc dogma
Marcionistis, sed iis, qui censent in corpora intrudi, et iis alligari,
et quasi ex vase in vas aliud transfundi animas. Adversus quos fuerit
aliud dicendi tempus, quando de anima tractabimus. Videtur itaque
Heraclitus maledictis insequi generationem: "Quoniam autem," inquit,
"nati volunt vivere, et mortes habere, vel potius quiescere; filios
quoque relinquunt, ut mortes fiant." Clarum est autem cum eo conyenire
Empedoclem quoque dicentem:--


Deflevi et luxi, insolitum cernens miser orbem.

Et amplius:--


Mortua nam ex vivis fecit, species commutans.

Et rursus:--


Hei mihi! quam infelix horninure genus atque misellum

Litibus ex quantis prognati et planctibus estis?

Dicit autem Sibylla quoque:--


Mortales homines, caro qui tantum, et nihil estis;

Similiter atque poeta, qui scribit:--


Haud homine infelix tellus mage quldquam alit alma.

Quin etiam Theognis malam ostendit esse generationera, dicens hoc
modo:--


Optima non nasci res est mortalibus aegris,

Nec nitidi soils luce micante frui,

Extemplo aut natum portas invadere Ditis.

His autem consequenria scribit quoque Euripides, poeta tragicus:--


Nam nos decebat convenire publice, et

Deflere natum, quod tot ingreditur mala:

Ast mortuum, cuique jam quies data est,

Efferre laetis gratulationibus.

Et rursus similia sic dicit:--


Quis novit, an vivere quidera siet mori,

Siet mori autem vivere?

Idem quod hi, videtur Herodotus quoque inducere dicentem Solonera: "O
Croese, quivis homo nihil est aliud quam calamitas." Jam vero ejus de
Cleobide et Bitone fabula plane nihil aliud vult, quam vituperare
generationera, laudare autern morterm.

Et qualis folii, est heminum generatia talis, ait Homerus. Plato autem
in Cratylo, Orpheo tribuit eum sermonem, quo anima puniri in corpore
dicitur: "Nempe corpus hoc animae sema," monumentum, "quidam esse
tradunt: quasi ipsa praesenti in tempore sit sepulta; atque etiam quia
anima per corpus semainei," significat, "quaecunclue significare
potest: iedo sema jure vocari. Videatur mihi praeterea Orpheus nomen
hoc ob id potissimum imposuisse, quod anima in corpore hoc delictorum
luat poenas." Operae pretium est autem meminisse etiam eorum, quae
dicit Philolaus. Sic enim dicit hic Pythagoreus: "Testantur autem
veteres quoque theologi et vates, ad luenda supplicia animam conjunctam
esse corpori, et in eo tanquam in monumento esse sepultam." Quin etiam
Pindarus de iis, quae sunt in Eleusine, mysteriis loquens, infert:
"Beatus, qui cum ilia sub terra videtit communia, novit quidem vitae
finem, novit autem datum Jovis imperium." Et Plato similiter in
Paedonene non veretur hoc modo scribere: "Porto autem hi, qui nobishaec
constituerunt mysteria, non aliquid aliud," usque ad: "Et cure diis
habitatlone." Quid vero, cum dieit: "Quandiu corpus habuefimus, et
anima nostra cum ejusmodi malo admista fuerit, illud, quod desideramus,
nunquam satis assequemur?" annon significat generationem esse causam
maximorum malorum? Jam vero in Phaedone quoque testatur: "Evenit enim,
ut qui recte philosophantur, non animadvertantur ab aliis in nullam rem
aliam suum studium conferre, quam ut emoriantur, et sint mortui." Et
runus: "Ergo hic quoque philosophi anima corpus maxime vilipendit, et
ab eo fugit, ipsa autem secum seorsim esse quaerit." Nunquid autem
consentit cum divino Apostolo, qui dicit: "Infelix ego homo, quis me
liberabit a corpore mortis hujus?" [2455] nisi forte eorum
consensionem, qui trahuntur in vitium, "corpus morris" dicit tropice.
Atque coitum quoque, qui est principium generationis, vel ante
Marcionem vietur Plato aversari in primo De republica: ubi cum
laudasset senectutem, subjungit: "Velim scias, quod quo magis me
deficiunt alise," nempe corporis, "voluptates, eo magis confabulandi
cupiditas, et voluptas, quam ex ea re capio, augetur." rei veneree
injecta esset menrio: "Bona verba quaeso," inquit: "ego vero lubenter
isthinc, tanquam ad insano aliquo et agresti domino, effugi?' Rursus in
Phaedone, vituperans generationem, dicit: "Quae ergo de his in arcanis
dicitur, haec est oratio, quod nos homines sumus in custodia allqua."
Et rursus: "Qui autem pie praecae teris vixisse inveniuntur, hi sunt,
qui ex his terrenis locis, tanquam e carcere, soluti atque liberati, ad
puram in altioribus locis habitationem transcendunt." Sed tamen quamvis
ita se habeat, recte a Deo mundum administrari existimat; unde dicit:
"Non oportet autem seipsum solvere, nec effugere." Et ut paucis dicam,
non dedit Marcioni occasionem, ut malam existimaret materiam, cum ipse
pie de mundohaec dixerit: "Ab eoenim, qui ipsum construxit, habet omnia
bona: a priori autem deformirate incommoda et injusta omnia, quae intra
coelum nascuntur, mundus ipse sustinet, et animantibus inserit." Adhuc
autem subjungit manifestius: "Cujus quidem defectus est coporea
temperatura, priscae naturge comes; ham quiddam valde deforme erat, et
ordinis expert, priusquampraesenti ornatu decoraretur." Nihilominus
autem in Legibus quoque deflet humanum genus, sic dicens: "Dii autem
hominum genus laboribus naturae pressum miserati, remissiones ipsis
statuerunt laborum, solemnium videlicit festorum vicissitudines." Et in
Epinomide persequitur etiam causas, cur sint horninure miserti, et sic
dicit: "Ab initio ipsum esse genitum, est grave cuilibet animanti:
primum quidem, quod eorum constitutionis sint participes, quae in utero
gestantur; deinde ipsum nasci, et praeterea nutriri et erudiri, per
irmumerabiles labores universa fiunt, ut omnes dicimus." Quid vero?
annon Heraclitus generationera quoque dicit esse mortem? Pythagoras
autem similiter atque Socrates in Gorgia, cum dicit: "Mors est, quae
unque experrecti videmus: quae cunque autem dormientes, somnus." Sed de
his quidem satis. Quando autem tractabimus de principiis, tune et has
repugnantias, quas et innuunt philosophi, et suis dogmatibus decernunt
Marcionistae, considerabimus. Caeterum satis dilucide ostensas esse
existimo, externorum alienorumque dogmaturn occasiones Marcionem
ingrate et indocte accepisse a Platone. Nobis autem procedar sermo de
continentia. Dicebamus autem" Graecos adversus liberorum generationem
multa dixisse, incommoda, quae comitari eam solent, respicientes: quae
cum impie excepissent Marcionitae, impie fuisse ingratos in Creatorem.
Dicit enim tragoedia:--


Non nascier praestat homines, quam nastier.

Dein filios acerbis cum coloribus

Enitor, ast enixa, si stolidi scient,

Afflictor, intuendo quod servo malos,

Bonosque perdo. Si bonos servo, tamen


Mihi miscellum cor timore liquitur.

Quid hic boni ergo est? unicam annon sufficit

Effundere animam, nisi crucieris amplius?

Et adhuc similiter:--


Vetus stat mihi persuasio,

Plantare filios nunquam hominem oportuit,

Dum cernit ad quot gignimus natos mala.

In his autem, quae deinceps sequuntur, malorum quoque causam evidenter
reducit ad principia, sic dicens:--


O! miser natus, malisque obnoxius

Editus, homo, es, vitae tuaeque miserriam

Hinc inchoasti: coepit aether omnibus

Spiramen unde alens tradere mortalibus;

Mortalis aegre ne feras mortalia.

Rursus autem his similia tradit:--


Mortalium omnium beatus non fuit

Quisquam, molestia et nemo carens fuit.

Et deinde rursus:--


Heu! quanta, quotque hominibus eveniunt mala,

Quam vana, quorum terminus nullus datur.

Et adhuc similiter:--


Nemo beatus semper est mortalium.

Hac itaque ratione dicunt etiam Pythagoreos abstinere a rebus venereis.
Mihi autem contra videntur uxores quidem ducere, ut liberos suscipiant,
velle autem a venerea voluptate se continere post susceptos liberos.
Proinde mystice uti fabis prohibent, non quod sit legumen flatum
excitens, et concoctu difficile, et somnia efficiat turbulenta; neque
quod hominis capiti sit sireills ut vult ille versiculus:--


Idem est namque fabam atque caput corrodere patris;

sed potius quod fabae, si comedantur, steriles efficiant mulieres.
Theophrastus quidem certe in quinto libro De causis plantarum, fabarum
siliquas, si ponantur ad radices arborum quae nuper sunt plantatae,
refert plantas exsiccare. Quinetiam gallinae domesticae, quae eas
assidue comedunt, efficiuntur steriles.

Caput IV.--Quibus Praetextibus Utantur Haeretici ad Omnis Genetis Licentiam Et Libidinem Exercendam.

Ex iis autem, qui ab haeresi ducuntur, Marciohis quidem Pontici fecimus
mentionem, qui propter certamen, quod adversus Creatorem suscepit,
mundanarum rerum usum recusat. Ei autem continentiae causa est, si modo
est ea dicenda continentia, ipse Creator, cui se adversari existimans
gigas iste cum Deo pugnans, est invitus continens, dum in creationem et
Dei opus invehitur. Quod si usurpent vocem Domini, qui dicit Philippo:
"Sine mortuos sepelire mortuos suos, tu autem sequere me:" [2456] at
illud considerent, quod similem cam is formationem fert quoque
Philippus, non habens cadaver pollutum. Quomodo ergo cum carhem
haberet, non habuit cadaver? Quoniam surrexit ex monumento, Domino ejus
vitia morte afficiente, vixit autem Christo. Meminimus autem nefariae
quoque ex Carpocratis sententia mulierum communionis. Cum autem de
dicto Nicolai loqueremur, illud prae termisimus: Cum formosam, aiunt,
haberet uxorem, et post Servatoris assumptionem ei fuisset ab apostolis
exprobrata zelotypia, in medium adducta muliere, permisit cui vellet
eam nubere. Aiunt enim hanc actionem illi voci consentaneam, quae
dicit, quod "carne abuti oporteat." Proinde ejus factum et dictum
absolute et inconsiderate sequentes, qui ejus haeresim persequuntur,
impudenter effuseque fornicantur. Ego autem audio Nicolaum quidem nulla
unquam alia, quam ea, quae ei nupserat, uxore usum esse; et ex illius
liberis, filias quidem consenuisse virgines, filium autem permansisse
incorruptum. Quae cum ita se habeant, vitii erat depulsio atque
expurgatio, in medium apostolorum circumactio uxoris, cujus dicebatur
laborare zelotypia: et continentia a voluptatibus, quae magno studio
parari solent, docebat illud, "abuti carne," hoc est, exercere carnem.
Neque enim, ut existimo, volebant, convenienter Domini praecepto,
"duobus dominis servire," [2457] voluptati et Deo. Dicunt itaque
Matthiam [2458] quoque sic docuisse: "Cum carne quidem pugnare, et ea
uti, nihil ei impudicum largiendo ad voluptatem; augere autem animam
per fidem et cognitionem." Sunt autem, qui etiam publicam venerem
pronuntiant mysticam communionem; et sic ipsum nomen contumelia
afficiunt. Sicut enim operari eum dicimus, tum qui malum aliquod facit,
tum etiam qui bonum, idem nomen utrique tribuentes; haud aliter
"communio" usurpari solet; nam bona quidem est in communicatione tum
peeuniae, tum nutrimenti et yestitus: illi autem quamlibet veneream
conjunctionem impie vocaverunt "communionem." Dicunt itaque ex iis
quemdam, cum ad hostram virginem vultu formosam accessisset, dixisse:
Scriptum est: "Da omni te petenti:" [2459] illam autem honeste admodum
respondisse, ut quse non intelligeret hominis petulantiam: At tu matrem
conveni de matrimonio. O impietatem! etiam voces Domini ementiuntur
isti intemperantiae communicatores, fratresque libidinis, non solum
probrum philosophiae, sed etiam totius vitae; qui veritatem, quantum in
eis situm est, adulterant ac corrumpunt, vel potius defodiunt; homines
infelicissimi carnalem concubitus communionem consecrant, et hanc ipsos
putant ad regnum Dei perducere. Ad lupanaria ergo deducithaec communio,
et cure eis communicaverint sues et hirci, maximaque apud illos in spe
fuerint meretrices, quae in prostibulis praesto sunt, et volentes omnes
admittunt. "Vos autem non sic Christum didicistis, siquidem ipsum
audiistis, et in eo docti estis, quemadmodum est veritas in Christo
Jesu, ut deponatis quae sunt secundum veterem conversationem, veterem
hominem, qui corrumpitur secundum desideria deceptionis. Renovamini
autem spiritu mentis vestrae, et induatis novum hominem, qui creatus
est secundum Deum in justitia et sanctitate veritatis," [2460] ad Dei
similitudinem. "Efficimini ergo Dei imitatores, ut filii dilecti, et
ambulate in dilectione, sicut Christus quoque dilexit nos, et tradidit
seipsum pro nobis oblationem et hostiam Deo in odorem suavitatis.
Fornicatio autem, et omnis immunditia, vel avaritia, ne nominetur
quidem in vobis, sicut decet sanctos, et turpitudo, et stultiloquium."
[2461] Etenim docens Apostolus meditari vel ipsa voce esse castos,
scribit: "Hoc enim scitote, quod omnis fornicator," et caetera, usque
ad illud: "Magis autem arguite." [2462] Effluxit autem eis dogma ex
quodam apocrypho libro. Atque adeo afferam dictionem, quae mater eorum
intemperantiae et origo est: et sive ipsi hujus libri scriptores se
fateantur, en eorum recordiam, licet Deo eum falso ascribant libidinis
intemperantia ducti: sive ab aliis, eos perverse audientes, hoc
praeclarum dogma acceperint, sic porto se habent ejus verba: "Unum
erant omnia: postquam autem ejus unitati visum est non esse solam,
exiit ab eo inspiratio, et cum ea iniit communionem, et fecit dilectum.
Exhinc autem egressa est ab ipso inspiratio, cum qua cure communionem
iniisset, fecit porestates, quae nec possunt videri nec audiri," usque
ad illud, "unamquamque in nomine proprio." Si enim hi quoque, sicut
Valentiniani, spiritales posuissent communiones, suscepisset forte
aliquis eorum opinionem: carnalis autem libidinis communionem ad
sanctam inducere prophetiam, est ejus qui desperat salutem. Talia etiam
statuunt Prodici quoque asseclae, qui seipsos falso nomine vocant
Gnosticos: seipsos quidem dicentes esse natura filios primi Dei; ea
vero nobilitate et libertate abutentes, vivunt ut volunt; volunt autem
libidinose; se nulla re teneri arbitrati, ut "domini sabbati," et qui
sint quovis genere superiores, filii regales. Regi autem, inquiunt, lex
scripta non est. Primum quidem, quod non faciant omnia quae volunt:
multa enim cos prohibebunt, etsi cupiant et conentur. Quinetiam quae
faciunt, non faciunt ut reges, sed ut mastigiae: clanculum enim
commitrunt adulteria, timerites ne deprehendantur, et vitantes ne
condemntur, et metuentes ne supplicio afficiantur. Quomodo etiam res
est libera, intemperantia et turpis sermo? "Omnis enim, qui peccat, est
servus," inquit Apostolus. [2463] Sed quomodo vitiam ex Deo instituit,
qui seipsum prae buit dedititium cuivis concupiscentiae? cum dixerit
Dominus: "Ego autem dico: Ne concupiscas." Vultne autem aliquis sua
sponte peccare, et decernere adulteria esse committenda,
voluptatibusque et deliciis se explendum, et aliorum violanda
matrimonia, cum aliorum etiam, qui inviti peccant, misereamur? Quod si
in externum mundum venerint, qui in alieno non fuerint fideles, verum
non babebunt. Afficit autem hospes aliquis elves contumelia, et eis
injuriam facit; et non potius ut peregrinus, utens necessariis, vivit,
cives non offendens? Quomodo autem, cum eadem faciant, ac ii, quos
gentes odio habent, quod legibus obtemperare nolint, nempe iniqui, et
incontinentes, et avari, et adulteri, dicunt se solos Deum nosse?
Oporteret enim eos, cum in alienis adsunt, recte vivere, ut revera
regiam indolem ostenderent. Jam vero et humanos legislatores, et
divinam legera habent sibi infensam, cum inique et praeter leges vivere
instituerint. Is certe, qui scortatorein "confodit," a Deo plus esse
ostenditur in Numeris. "Et si dixerimus," inquit Joannes in epistola,
"quod societatem habemus cum eo," nempe Deo, "et in tenebris ambulamus,
mentitour, et veritatem non facimus. Si autem in luce ambulamus, sicut
et ipse est in luce, societatem habemus cum ipso, et sanguis Jesu filii
ejus emundat nos a peccato." [2464] Quomodo ergo sunt hi hujus mundi
hominibus meliores, qui haec faciunt, et vel pessimis hujus mundi sunt
similes? sunt enim, ut arbitror, similes natura, qui sunt factis
similes. Quibus autem se esse censent nobilitate superiores, eos debent
etiam superare moribus, ut vitent ne includantur in carcere. Revera
enim, ut dixit Dominus: "Nisi abundavetit justitia vestra plus quam
scribarum et Pharisaeorum, non intrabitis in regnum Dei." [2465] De
abstinentia autem a cibis ostenditur a Daniele. [2466] Ut semel autem
dicam, de obedientia dicit psallens David: "In quo diriget junior viam
suam?" [2467] Et statim audit: "In custodiendo sermones tuos in toto
corde." Et dicit Jeremias: "Haec autem dicit Dominus: Per vias gentium
ne ambulaveritis." [2468] Hinc moti aliqui alii, pusilli et nullius
pretii, dicunt formatum fuisse hominem a diversis potestatibus: et quae
sunt quidem usque ad umbilicum esse artis divinioris; quae autem
subter, minoris; qua de causa coitum quoque appetere. Non animadvertunt
autem, quod superiores quoque partes nutrimentum appetunt, et quibusdam
libidinantur. Adversantur autem Christo quoque, qui dixit Pharisaeis,
eundem Deum et "internum" nostrum et "externum" fecisse hominem. [2469]
Quinetiam appetitio non est corporis, etsi fiat per corpus. Quidam
alii, quos etiam vocamus Antitactas, hoc est "adversarios" et
repugnantes, dicunt quod Deus quidera universorum noster est natura
pater, et omnia quae cunque fecit, bona sunt; unus autem quispiam ex
iis, qui ab ipso facti sunt, seminatis zizaniis, malorum naturam
generavit: quibus etiam nos omnes implicavit, ut nos efficeret Patri
adversarios. Quare nos etiam ipsi huic adversamur ad Patrem
ulciscendum, contra secundi voluntatem facientes. Quoniam ergo hic
dixit: "Non moechaberis:" nos, inquiunt, moechamur, ut ejus mandatum
dissolvamus. Quibus responderimus quoque, quod pseudoprophetas, et eos
qui veritatem simulant, ex operibus cognosci accepimus: si male audiunt
autem vestra opera, quomodo adhuc dicetis vos veritatem tenere? Aut
enim nullum est malum, et non est utique dignus reprehensione is, quem
vos insimulatis, ut qui Deo sit adversatus, neque fuit alicujus mali
effector; una enim cum malo arbor quoque interimitur: aut si est malum
ac consistit, dicant nobis, quid dicunt esse ea, quae data sunt,
praecepta, de justitia, de continentia, de tolerantia, de patientia, et
iis, quae sunt hujusmodi, bona an mala? et si fuerit quidera malum
praeceptum, quod plurima prohibet facere turpia, adversus seipsum legem
feret vitium, ut seipsum dissolvat, quod quidem non potest fieri; sin
autem bonum, cure bonis adversentur praeceptis, se bono adversari, et
mala facere confitentur. Jam vero ipse quoque Servator, cui soil
censent esse parendum, odio bere, et maledictis insequi prohibuit et,
"Cum adversario," inquit, "vadens, ejus amicus conare discedere."
[2470] Aut ergo Christi quoque negabunt suasionem, adversantes
adversario: aut, si sint amici, contra eum certamen suscipere nolunt.
Quid vero? an nescitis, viri egregii (loquor enim tanquam
praesentibus), quod cure praeceptis, quae se recte habent, pugnantes,
propriae saluti resistis? Non enim ea, quae sunt utiliter edicta, sed
vos ipsos evertitis. Et Dominus: "Luceant" quidera, inquit, "bona
vestra opera:" [2471] vos autem libidines et intemperantias vestras
manifestas redditis. Et alioqui si vultis legislatoris praecepta
dissolvere, quanam de causa, illud quidem: "Non moechaberis;" et hoc:
"Stuprom puero non inferes," et quae cunque ad continentiam conferunt,
dissolvere conamini, propter vestram intemperantiam non dissolvitis
autem, quae ab ipso fit, hiemem, ut media adhuc hieme aestatem
faciatis: neque terram navigabilem, mare autem pedibus pervium,
facitis, ut qui historias composuerunt, barbarum Xerxem dicunt voluisse
facere? Cur vero non omnibus praeceptis repugnatis? Nam cum ille dicat;
"Crescite et multiplicamini," [2472] oporteret vos, qui adversamini,
nullo modo uti coitu. Et cure dixit: "Dedi vobis omnia ad vescendum"
[2473] et fruendum, vos nullo frui oportuit. Quinetiam eo dicente:
"Oculum pro oculo," [2474] oportuit vos decertationem contraria non
rependere decertatione. Et cure furem jusserit reddere "quadruplum,"
[2475] oportuit vos furl aliquid etiam adhere. Rursus vero similiter,
cum praecepto: "Diliges Deum tuum ex toto corde tuo," [2476]
repugnetis, oportuit nec universomm quidem Deum diligere. Et rursus,
cum dixent: "Non facies sculptile neque fusile," [2477] consequens erat
ut etiam sculptilia adoraretis. Quomodo ergo non impie facitis, qui
Creatori quidem, ut dicitis, resistiris; quae sunt autem meretricibus
et adulteris similia, sectamini? Quomodo autem non sentiris vos eum
majorem facere, quem pro imbecillo habetis; si quidera id fit, quod hic
vult; non autem illud, quod voluit bonus? contra enim ostenditur quodam
modo a vobis ipsis, imbecillum esse, quem vestrum patrem dicitis.
Recensent etiam ex quibusdam locis propheticis decerptas dictiones, et
male consarcinatas, quae allegorice dicta sunt tanquam recto ductu et
citra figuram dicta sumentes. Dicunt enim scriptum esse: "Deo
restiterunt, et salvi facti sunt:" [2478] illi autem "Deo impudenti"
addunt; et hoc eloquium tanquam consilium praeceptum accipiunt: et hoc
ad salutem conferre existimant, quod Creatori resistant. At "impudenti"
quidem "Deo," non est scriptum. Si autem sic quoque habeat, eum, qui
vocatus est diabolus, inteligite impudentem: vel quod hominem calumniis
impetat, vel quod accuset peccatores, vel quod sit apostata. Populus
ergo, de quo hoc dictum est, cum castigaretur propter sua peocata,
aegre ferentes et gementes, his verbis, quaedicta sunt, murmurabant,
quod aliae quidem gentes cum inique se gerant non puniantur, ipsi autem
in singulis vexentur; adeo ut Jeremias quoque dixerit: "Cur via
impiorum prosperatur?" [2479] quod simile est ie, quod prius allatum
est ex Malachia: "Deo restiterunt, et salvi facti sunt." Nam prophetae
divinitus inspirati, non solum quae a Deo audierint, se loqui
profitentur; sed et ipsi etiam solent ea, quae vulgo jactantur a
populo, exceptionis modo, edicere, et tanquam quae stiones ab hominibus
motas referre: cujusmodi est illud dictum, cujus mentio jam facta est.
Nunquid autem ad hos verba sua dirigens, scribit Apostolus in Epistola
ad Romanos: "Et non sicut blasphemamur, et sicut dicunt aliqui nos
dicere: Faciamus mala, ut eveniant bona, quorum justa est damnatio?"
[2480] Ii sunt, qui inter legendum tono vocis pervertunt Scripturas ad
proprias voluptates, et quorumdam accentuum et punctorum
transpositione, quae prudenter et utiliter praecepta sunt, as suas
trahunt delicias. "Qui irritatis Deum sermonibus vestris," inquit
Malachias, "et dicitis, in quonam eum irritavimus; Dum vos dicitis:
Quicunque facit malum, bonus est coram Domino, et ipse in eis
complacuit; et ubi est Deus justitiae?" [2481]

Caput V.--Duo Genera Haereticorum Notat: Prius Illorum Qui Omnia Omnibus Licere Pronuntiant, Quos Refutat.

Ne ergo hunc locum ungue amplius fodicantes plurium absurdalum
haeresium meminerimus; nec rursus dum in singulis adversus unamquamque
dicere necesse habemus, propterea pudore afficiamur, et nimis prolixos
hos faciamus commenratios, age in duo dividentes omnes haereses, eis
respondeamus. [2482] Aut enim docent indiscrete vivere: aut modum
excedentes, per inpietatem et odium profitentur continentiam. Prius
autem tractandum est de prima parte. Quod si quodlibet vitae genus
licet eligere, tum earn scilicet etiam licet, quae est continens: et si
electus tute poterit quodlibet vitae genus sectari, manifestum est eam,
quae temperanter et secundum virtutem agitur, longe tutissimam esse.
Nam cum "domino sabbati," etiamsi intemperanter vivat, nulla ratio
reddenda sit, multo magis qui vitam moderate et temperate instituit,
nulli erit rationi reddendae obnoxius. "Omnia enim licent, sed non
omnia expediunt," [2483] ait Apostolus. Quod si omnia licent, videlicet
moderatum quoque esse et temperantem. Quemadmodum ergo is est
laudandus, qui libertate sua usus est ad vivendum ex virtute: ita multo
magis qui dedit nobis liberam nostri potestatem, et concessit vivere ut
vellemus, est venerandus et adorandus, quod non permiserit, ut nostra
electio et vitatio cuiquam necessario serviret. Si est autem uterque
aeque securus, et qui incontinentiam, et qui continentiam elegerit, non
est tamen ex aequo honestum et decorum. Qui enim impegit in voluptates,
gratificatur corpori: temperans autem animam corporis dominam liberat a
perturbationibus. Et si dicant nos "vocatos fuisse in libertatem,
solummodo ne praebeamus libertatem, in occasionem carni," [2484] ex
sententia Apostoli. Si autem cupiditati est obsequendum, et quae
probrosa estet turpis vita tanquam indifferens est eligenda, ut ipsi
dicunt; aut cupiditatibus est omnino parendum, et si hoc ita est,
facienda sunt quaevis impudicissima et maxime nefaria, eos sequendo,
qui nobis persuadent: ant sunt aliquae declinandae cupiclitates, et non
est amplius vivendum indifferenter, neque est impudenter serviendum
vilissimis et abjectissimis nostris partibus, ventri et pudendis, dum
cupidate ducti nostro blandimur cadaveri. Nutritur enim et vivificatur
cupiditas, dum ei voluptates ministrantur: quemadmodum rursus si
impediatur et interturbetur, flaccescit. Quomodo autem fieri potest, ut
qui victus est a voluptatibus corporis, Domino assimiletur, ant Dei
habeat cognitionem? Omnis enim voluptatis principium est cupiditas:
cupiditas autem est molestia et sollicitudo, quae propter egestatem
aliquid appetit. Quare nihil aliud mihi videntur, qui hanc vitae
ratiohem suscipiunt, quam quod dicitur,


Ultra ignominiam sentire dolores;

ut qui malum a se accersitum, nunc et in posterum eligant. Si ergo
"omnia licerent," nec timendum esset ne a spe excideremus propter malas
actiones, esset fortasse eis aliquis prae textus, cur male viverent et
miserabiliter. Quoniam autem vita beata nobis ostensa est per
praecepta, quam oportet omnes sequentes, nec aliquid eorum, quae dicta
sunt, perperam intelligentes, nec eorum, quae convenit, aliquid, etsi
sit vel minimum, contemnentes, sequi quo Iogos ducit; quia, si ab eo
aberraverimus, in malum immortale incidamus necesse est; si divinam
autem Scripturam secuti fuerimus, per quam ingrediuntur, qui
crediderunt, ut Domino, quoad fieri potest, assimilentur, non est
vivendum indifferenter, sed pro viribus mundos esse oportet a
voluptatibus et cupiditatibus, curaque est gerenda animae, qua apud
solum Deum perseverandum est. Mens enim, quae est munda et ab omni
vitio libera, est quodammodo apta ad potestatem Dei suscipiendam, cum
divina in ea assurgat imago: "Et quicunque habet hanc spem in Domino,
seipsum," inquit, "mundum castumque facit, quatenus ille est castus."
[2485] Ut ii autem accipiant Dei cognitionem, qui adhuc ducuntur ab
affectibus, minime potest fieri: ergo nec ut finem assequantur, cum
nullam habeant Dei cognitionem. Et eum quidem, qui hunc finem non
assequitur, accusare videtur Dei ignoratio; ut Deus autem ignoretur,
efficit vitae institutio. Omnino enim fieri non potest, ut quis simul
sit et scientia praeditus, et blandiri corpori non erubescat. Neque
enim potest unquam convenire, quod voluptas sit bonum, cure eo, quod
bonum sit solum pulchrum et honesturn: vel etiam cure eo, quod solus
sit pulcher Dominus, et solus bonus Dens, et solus amabilis. "In
Christo autem circumcisi estis, circumcisione non manu facta, in
exspoliatione corporis carnis, in circumcisione Christi. [2486] Si ergo
cum Christo consurrexistis, quae sursum sunt quaerite, quae sursum sunt
sapite, non quae sunt super terram. Mortui enim estis, et vita vestra
absconsa est cum Christo in Deo;" non autem ea, quam exercent,
fornicatio. "Mortificate ergo membra, quae sunt super terram,
fornicationem, immunditiam, passionem, desiderium, propter quae venit
ira Dei. Deportant ergo ipsi quoque iram, indignationem, vitium,
maledictum, turpem sermonem ex ore suo, exuentes veterem hominem cum
concupiscentiis, et induentes novum, qui renovatur in agnitionem, ad
imaginem ejus, qui creavit ipsum." [2487] Vitae enim institutio aperte
eos arguit, qui mandata novere: qualis enim sermo, tails est vita.
Arbor autem cognoscitur ex fructibus, non ex floribus et foliis ac
ramis. Cognitio ergo est ex fructu et vitae institutione, non ex
sermone et flore. Non enim nudum sermonera dicimus esse cognitionem,
sed quamdam divinam scientiam, et lucem illam, quae innata animae ex
praeceptorum obedientia, omnia, quae per generationem oriuntur,
manifesta facit, et hominem instruit, ut seipsum cognoscat, et qua
ratione compos fieri possit, edocet. Quod enim oculus est in corpore,
hoc est in mente cognitio. Neque dicant libertatem, qua quis voluptati
servit, sicut ii, qui bilem dicunt dulcem. Nos enim didicimus
libertatem, qua Dominus noster nos liberat a voluptatibus, eta
cupiditatibus, et aliis perturbationibus solvens. "Qui dicit: Novi
Dominum, et mandata ejus non setvat, mendax est, et in eo veritas non
est," [2488] ait Joannes.

Caput VI.--Secundum Genus Haereticorum Aggreditur, Illorum Scilicet Qui Ex Impia de Deo Omnium Conditore Sententia, Continentiam Exercent.

Adversus autem alterurn genus haereticorum, [2489] qui speciose per
continentiam impie se gerunt, tum in creaturam, tum in sanctum
Opificem, qui est solus Deus omnipotens; et dicunt non esse admittendum
matrimonium et liberorum procreationem, nec in mundum esse inducendos
alios infelices futuros, nec suppeditandum morti nutrimenturn, haec
sunt opponenda: primum quidem illud Joannis: "Et nunc antichristi
multifacti sunt, unde scimus quod novissima hora est. Ex nobis
exierunt, sed non erant ex nobis. Nam si fuissent ex nobis,
permansissent utique nobiscum." [2490] Deinde sunt etiam evertendi, et
dissolvenda, quae ab eis afferuntur, hoc modo: "Salomae interroganti,
quousque vigebit mors," non quasi vita esset mala, et mala creatura,
"Dominus, Quoadusque, inquit, vos mulieres paritis," sed quasi
naturalem docens consequentiam: ortum enim omnino sequitur interitus.
Vult ergo lex quidem nos a deliciis omnique probro et dedecore educere.
Et hic est ejus finis, ut nos ab injustitia ad justitiam deducamur,
honesta eligendo matrimonia, et liberorum procreationem, bonamque vitae
institutionem. Dominus autem "Non venit ad solvendam legem, sed ad
implendam:" [2491] ad implendam autem, non ut cui aliquid deesset, sed
quod legis prophetiae per ejus adventum completae fuerint. Nam recta
vitae institutio, iis etiam, qui juste vixerunt ante legem, per Logon
prae dicabatur. Vulgus ergo hominum, quod non novit continentiam,
corpore vitam degit, sed non spiritu: sine spiritu autem corpus nihil
aliud est quam terra et cinis. lam adulterium judicat Dominus ex
cogitatione. Quid enim? annon licet etiam continenter uti matrimonio,
et non conari dissolvere, quod "conjunxit Deus?" [2492] Talia enim
docent conjugii divisores, propter quod nomen probris ac maledictis
appetitur inter gentes. Sceleratum autem dicentes isti esse coitum, qui
ipsi quoque suam essentiam ex coitu accepere, quomodo non fuerint
scelerati? Eorum autem, qui sunt sanctificati, sanctum quoque, ut puto,
semen est. Ac nobis quidera debet esse sanctificatus, non solum
spiritus, sed et mores, et vita, et corpus. Nam quaham ratione dicit
Paulus apostolus esse "sanctificatam mulierem a viro," aut "virum a
muliere?" [2493] Quid est autem, quod Dominus quoque dixit iis, qui
interrogabant de divortio: "An liceat uxorem dimittere, cum Moyses id
permiserit?" "Ad duritiam cordis vestri, inquit, Moyseshaec scripsit.
Vos autem non legistis, quod protoplasto Deus dixit: Eritis duo in
carne una? Quare qui dimittit uxorem, praeterquam fornicationis causa,
facit eam moechari. [2494] Sed post resurrectionem, inquit, nec uxorem
ducunt, nec hubnut.'" [2495] Etenim de ventre et cibis dictum est:
"Escae ventri, et venter escis; Deus antem et illum et has destruet;"
[2496] hos impetens, qui instar caprorum et hircorum sibi vivendum esse
censent, ne secure ac sine terrore comessent et coirent.

Si resurrectionem itaque receperint, ut ipsi dienut, et ideo
matrimonium infirmant et abrogant; nec comedant, nec bibant: "destrui"
enim "ventrem et cibos," dicit Apostolus in resurrectione. Quomodo ergo
esuriunt, et sitiunt, et camis patiuntur affectiones, et alia, quae non
patietur, qui per Christum accepit perfectam, quae speratur,
resurrectionem? Quin etiam ii, qui colunt idola, a cibis et venere
abstinent. "Non est" autem, inquit, "regnum Dei cibus est potus."
[2497] Certe magis quoque curae est, qui angelos colunt et daemones,
simul a vino et animatis et rebus abstinere venereis. Quemadmodum autem
humilitas est mansuetudo, non autem afflictio corporis: ita etiam
continentia est animae virtus, quae non est in manifesto, sed in
occulto. Sunt autem etiam, qui matrimonium aperte dicunt fornicationem,
et decernunt id traditum esse a diabolo. Dicunt autem gloriosi isti
jactatores se imitari Dominum, qui neque uxorem duxit, neque in mundo
aliquid possedit; se magis quam alii Evangelium intellexisse
gloriantes. Eis autem dicit Scriptura: "Deus superbis resistit,
humilibus autem dat gratiam." [2498] Deinde nesciunt causam cur Dominas
uxorem non duxerit. Primum quidem, propriam sponsam habuit Ecclesiam:
deinde vero, nec homo erat communis, ut opus haberet etiam adjutore
aliquo secundum carnem; neque erat ei necesse procreare filios, qui
manet in aeternum, et natus est solus Dei Filius. Hic ipse autem
Dominus dicit: "Quod Deus conjunxit, homo ne separet." [2499] Et
rursus: "Sicut autem erat in diebus Noe, erant nubentes, et nuptui
dantes, aedificantes, et plantantes; et sicut erat in diebus Lot, ita
erit adventus Filii hominis." [2500] Et quod hoc non dicit ad genies,
ostendit, cum subjungit: "Num cum venerit Filius hominis, inveniet
fidem in terra?" [2501] Et rursus: "Vae praegnantibus et lactantibus in
illis diebus." [2502] Quanquamhaec quoque dicuntur allegorice.
Propterea nec "tempora" prae finiit, "quge Pater posuit in sua
potestate," [2503] ut permaneret mundus per generationes. Illud autem:
"Non omnes capiunt verbum hoc: sunt enim eunuchi, qui sic nati sunt; et
sunt eunuchi, qui castrati sunt ab hominibus; et sunt eunuchi, qui
seipsos castrarunt propier regnum coelorum. Qui potest capere, capiat;"
[2504] nesciunt quod, postquam de divortio esset locutus, cum quidam
rogassent: "Si sic sit causa uxoris, non expedit homini uxorem ducere;"
tunc dixit Dominus: "Non omnes capiunt vetbum hoc, sed quibus datum
est." [2505] Hoc enim qui rogabant, volebant ex eo scire, an uxore
damnata et ejecta propter fornicationem, concedar aliam ducere. Aiunt
autem athletas quoque non paucos abstinere a venere, propier
exercitationem corporis continentes: quemadmodum Crotoniatem Astylum,
et Crisonem Himeraeum. Quinetiam Amoebeus citharoedus, cum recenter
matrimonio junctus esset, a sponsa abstinuit: et Cyrenaeus Aristoteles
amantem Laidem solus despexit. Cum meretrici itaque jurasset, se eam
esse in patriam abducturum, si sibi adversus decertantes advesarios in
aliquibus opem tulisset, postquam id perfecisset, lepide a se dictum
jusjurandum exsequens, cum curasset imaginem ejus quam simillimam
depingi, eam Cyrenae statuit, ut scribit Ister in libro De proprietate
certaminum. Quare nec castitas est bonum, nisi fiat propter delectionem
Dei. Jam de iis, qui matrimonium abhorrent, dicit beatus Paulus: "In
novissimis diebus deficient quidam a fide, attendentes spiritibus
erroris, et doctrinis daemoniorum, prohibentium nubere, abstinere a
cibis." [2506] Et rursus dicit: "Nemo vos seducat in voluntaria
humilitatis religione, et parcimonia corporis." [2507] Idem autem ilia
quoque scribit: "Alligatus es uxori? ne quaeras solutionem. Solutus es
ab uxore? ne quaeras uxorem." [2508] Et rursus: "Unusquisque autem suam
uxorem habeat, ne tenter vos Satanas." [2509] Quid vero? non etiam
justi veteres creaturam cum gratiarum actione participabant? Aliqui
autem etiam liberos susceperunt, continenter versati in matrimonio. Et
Eliae quidem corvi alimentum afferebant, panes et carnes. Quinetiam
Samuel propheta armum, quem ex iis, quae comedisset, reliquerat,
allatum, dedit edenalum Sauli. Hi autem, qui se cos dicunt vitae
institutis excellere, cum illorum actionibus ne poterunt quidem
conferri. "Qui" itaque "non comedit, comedentem ne spernat. Qui autem
comedit, eum qui non comedit non judicet: Deus enim ipsum accepit."
[2510] Quin etiam Dominus de seipso dicens: "Venit," inquit, "Joannes,
nec comedens, nec bibens, et dicunt: daemonium habet; venit Filius
hominis comedarts et bibens, et dicunt: Ecce homo vorax et vini potor,
amicus publicanorum, et peccator." [2511] An etiam reprobant apostolos?
Petrus enim et Philippu" [2512] filios procrearunt: Philippus autem
filias quoque suas viris locavit. Et Paulus quidem certe non veretur in
quadam epistola suam appellare "conjugem," quam non circumferebat, quod
non magno ei esset opus ministerio. Dicit itaque in quadam epistola:
"Non habemus potestatem sororem uxorem circumducendi, sicut et reliqui
apostoli?" [2513] Sed hi quidem, ut erat consentaneum, ministerio, quod
divelli non poterat, praedicationi scilicet, attendentes, non ut
uxores, sed ut sorores circumducebant mulieres, quae una ministraturae
essent apud mulieres quae domos custodiebant: per quas etiam in
gynaeceum, absque ulla reprehensione malave suspicione, ingredi posset
doctrina Domini. Scimus enim quae cunque de feminis diaconis in altera
ad Timotheum praestantissimus [2514] docet Paulus. Atqui hic ipse
exclamavit: "Non est regnum Dei esca et potus:" neque vero abstinentia
a vino et carnibus; "sed justitia, et pax, et gaudium in Spiritu
sancto." [2515] Quis eorum, ovilla pelle indutus, zona pellicea
accinctus, circuit ut Elias? Quis cilicium induit, caetera nudus, et
discalceatus, ut Isaias? vel subligaculum tantum habet lineum, ut
Jeremias? Joannis autem vitae institutum gnosticum quis imitabitur? Sed
sic quoque viventes, gratias Creatori agebant beati prophetic.
Carpocratis autem justitia, et eorum, qui aeque atque ipse impudicam
prosequuntur communionem, hoc modo dissolvitur; simul enim ac dixerit:
"Te petenti des;" subjungit: "Et eum, qui velit mutuo accipere, ne
averseris;" [2516] hanc docens communionem, non autem illam incestam et
impudicam.

Quomodo autem fuerit is qui petit et accipit, et is qui mutuatur, si
nullus sit qui habeat etdet mutuo? Quid vero? quando dicit Dominus:
"Esurivi, et me pavistis; sitii, et potum mihi dedistis; hospes cram,
et me collegistis; nudus, et me vestiistis;" [2517] deinde subjungit:
"Quatenus fecistis uni horum minimorum, mihi fecistis." [2518] Nunquid
easdem quoque tulit leges in Veteri Testamento? "Qui dat mendico,
foeneratur Deo." [2519] Et: "Ne abstinueris a benefaciendo egeno,"
[2520] inquit. Et rursus: "Eleemosynae et fides ne te deficiant,"
[2521] inquit. "Paupertas" autem "virum humiliat, ditant autem manus
virorum." [2522] Subjungit autem: "Qui pecuniam suam non dedit ad
usuram, fit acceptus." Et: "Pretium redemptionis anima, propriae
judicantur divitiae." [2523] Annon aperte indicat, quod sicut mundus
componitur ex contrariis, nempe ex calido et frigido, humido et sicco,
ita etiam ex iis qui dant, et ex iis qui accipiunt? Et rursus cum
dixit: "Si vis perfectus esse, vende quae habes, et da pauperibus,"
refellit eum qui gloriabatur quod "omnia a juventute praecepta
servaverat;" non enim impleverat illud: "Diliges proximum tuum sicut
teipsum:" [2524] tunc autem cum a Domino perficeretur, docebatur
communicare et impertiri per charitatem. Honeste ergo non prohibuit
esse divitem, sed esse divitem injuste et inexplebiliter. "Possessio
(enim,) quae cure iniquitate acceleratur, minor redditur." [2525] "Sunt
(enim,) qui seminantes multiplicant, et qui colligentes minus habent."
[2526] De quibus scripture est: "Dispersit, dedit pauperibus, justitia
ejus manet in saeculum saeculi." [2527] Qui enim "seminal et plura
colligit," is est, qui per terrenam et temporalem communicationem ac
distributionem, coelestia acquirit et aeterna. Est autem alius, qui
nemini impertit, let incassum "thesauros in terra colligit, ubi aerugo
et tinea destruunt." [2528] De quo scriptum est: "Qui colligit
mercedes, colligit in saccum perforatum." [2529] Hujus "agrum" Dominus
in Evangelio dicet "fuisse fertilem:" [2530] deinde cum vellet fructus
reponere, et esset "majora horrea aedificaturus," sibi dixisse per
prosopopoeiam: "Habes bona multa reposita tibi in multos annos, ede,
bibe, laetare:" "Stulte ergo, inquit, hac nocte animam tuam ate
repetunt; quae ergo parasti, cujus erunt?"

Caput VII.--Qua in Re Christianorum Continentia Eam Quam Sibi Vindicant Philosophi Antecellat.

Humana ergo continentia, [2531] ea, inquam, quae est ex sententia
philosophorum Graecorum, profitetur pugnare cum cupiditate, et in
factis ei non inservire; quae est autem ex nostra sententia
continentia, non concupiscere; non ut quis concupiscens se fortiter
gerat, sed ut etiam a concupiscendo se contineat. Non potest autem ea
aliter comparari continentia, nisi gratia Dei. Et ideo dixit: "Petite,
et dabitur vobis." [2532] Hanc gratiam Moyses quoque accepit, qui
indigo corpore erat indutus, ut quadraginta diebus neque esuriret,
neque sitiret. Quemadmodum autem melius est sanum esse, quam
aegrotantem disserere de sanitate: ita lucem esse, quam loqui de luce;
et quae est ex veritate continentia, ea quae docetur a philosophis. Non
enim ubi est lux, illic tenebrae: ubi autem sola insidet cupiditas,
etiamsi quiescat a corporea operatione, at memoria cure eo, quod non
est praesens, congreditur. Generatim autem nobis procedar oratio de
matrimonio, nutrimento, et aliis, ut nihil faciamus ex cupiditate,
velimus autem ea sola, quae sunt necessaria. Non sumus enim filii
cupiditatis, sed voluntatis; et eum, qui uxorem duxit propter liberorum
procreationem, exercere oportet continentiam, ut ne suam quidem
concupiscat uxorem, quam debet diligere, honesta et moderata voluntate
operam dans liberis. Non enim "carnis curam gerere ad concupiscentias"
didicimus; "honeste autem tanquam in die," Christo, et Dominica lucida
vitae institutione, "ambulantes, non in comessationibus et
ebrietatibus, non in cubilibus et impudicitiis, non in litibus et
contentionibus." [2533] Verumenimvero non oportet considerare
continentiam in uno solum genere, nempe in rebus venereis, sed etiam in
quibuscunque aliis, qua: luxuriosa concupiscit anima, non contenta
necessariis, sed sollicita de deliciis. Continentia est pecuniam
despicere; voluptatem, possessionem, spectaculum magno et excelso animo
contemnere; os continere, ratione qua: sunt mala vincere. Jam vero
angeli quoque quidam, cum fuissent incontinentes, victi cupiditate, huc
e coelo deciderunt. Valentinus autem in Epistola ad Agathopodem: "Cum
omnia, inquit, sustinuisset, erat continens, divinitatem sibi
comparavit Jesus; edebat et bibebat peculiari modo, non reddens cibos;
tanta ei inerat vis continentiae, ut etiam nutrimentum in eo non
interierit, quoniam ipse non habuit interitum." Nos ergo propter
dilectionem in Dominum, et propter ipsum honestum, amplectimur
continentiam, templum Spiritus sanctificantes. Honestum enim est,
"propter regnum coelorum seipsum castrare" [2534] ab omni cupidirate,
et "emundare conscientiam a mortuis operibus, ad serviendum Deo
viventi." [2535] Qui autem propier odium adversus carnem susceptum a
conjugali conjunctione, et eorum qui conveniunt ciborum participatione,
liberari desiderant, indocti sunt et impii, et absque ratione
continentes, sicut aliae genres plurimae. Brachmanes quidem certe neque
animatum comedunt, neque vinum bibunt; sed aliqui quidera ex iis
quotidie sicut nos cibum capiunt; nonnulli autem ex iis tertio quoque
die, ut ait Alexander Polyhistor in Indicis; mortem autem contemnunt,
et vivere nihili faciunt; credunt enim esse regenerationem: aliqui
autem colunt Herculem et Pana. Qui autem ex Indis vocantur Semnoi, hoc
est, venerandi, nudi totam vitam transigunt: ii veritatem exercent, et
futura praedicunt, et colunt quamdam pyramidera, sub qua existimant
alicujus dei ossa reposita. Neque vero Gymnosophistae, nec qui dicuntur
Semnoi, utuntur mulieribus, hoc enim praeter naturam et iniquum esse
existimant; qua de causa seipsos castos conservant. Virgines autem sunt
etiam mulieres, qua: dicuntur Semnai, hoc est, venerandae. Videntur
autem observare coelestia, et per eorum significationem quae dam futura
praedicere.

Caput VIII.--Loca S. Scripturae Ab Haereticis in Vituperium Matrimonii Adducta Explicat; Et Primo Verba Apostoli Romans 6:14, Ab Haereticorum Perversa Interpretatione Vindicat. [2536]

Quoniam autem qui introducunt indifferentiam, paucas quasdam Scripturas
detorquentes, titillanti suae voluptati eas suffragari existimant; rum
praecipue illam quoque: "Peccatum enim vestri non dominabitur; non
estis enim sub lege, sed sub gratia;" [2537] et aliquas alias
hujusmodi, quarum posthaec non est rationi consentaneum ut faciam
mentionem (non enim nayera instruo piraticam), age paucis eorum
argumentum perfringamus. Ipse enim egregius Apostolus in verbis, quae
praedictae dictioni subjungit, intentati criminis afferet solutionem:
"Quid ergo? peccabimus, quia non sumus sub lege, sed sub gratia?
Absit." [2538] Adeo divine et prophetice e vestigio dissolvit artem
voluptatis sophisticam. Non intelligunt ergo, ut videtur, quod "omnes
nos oportet manifestari ante tribunal Christi, ut referat unusquisque
per corpus ea quae fecit, sire bonum, sive malum:" [2539] ut quae per
corpus fecit aliquis, recipiat. "Quare si quis est in Christo, nova
creatura est," nec amplius peccatis dedita: "Vetera praeterierunt,"
vitam antiquam exuimus: "Ecce enim nova facta sunt," [2540] castitas ex
fornicatione, et continentia ex incontinentia, justitia ex injustitia.
"Quae est enim participatio justitiae et injustitiae? aut quae luci
cure tenebris societas? quae est autem conventio Christo cum Belial?
quae pars est fideli cum infideli? quae est autem consensio templo Dei
cum idolis? [2541] Has ergo habentes promissiones, mundemus nos ipsos
ab omni inquinamento carnis et spiritus, perficientes sanctitatem in
timore Dei." [2542]

Caput IX.--Dictum Christi ad Salomen Exponit, Quod Tanquam in Vituperium Nuptiarum Prolatum Haeretici Allegabant.

Qui autem Dei creaturae resistunt per speciosam illam continentiam,
illa quoque dicunt, quae ad Salomen dicta sunt, quorum prius meminimus:
habentur autem, ut existimo, in Evangelio secundum AEgyptios. [2543]
Aiunt enim ipsum dixisse Servatorem: "Veni ad dissolvendum opera
feminae;" feminae quidem, cupiditatis; opera autem generationem et
interitum. Quid ergo dixerint? Desiithaec administratio? Non dixerint:
manet enim mundus in eadem ceconomia. Sed non falsum dixit Dominus;
revera enim opera dissolvit cupiditatis, avaritiam, contentionem,
gloriae cupiditatem, mulierum insanum amorem, paedicatum, ingluviem,
luxum et profusionem, et quae sunt his similia. Horum autem ortus, est
animae interitus: siquidem "delictis mortui" efficimur. [2544] Ea vero
femina est intemperantia. Ortum autem et interitum creaturarum propter
ipsorum naturas fieri necesse est, usque ad perfectam distinctionem et
restitutionem electionis, per quam, quae etiam sunt mundo permistae et
confusae substantiae, proprietati suae restituuntur. Unde merito cum de
consummatione Logos locutus fuerat, ait Salome: "Quousque morientur
homines?" Hominem autem vocat Scriptura dupliciter: et eum, qui
apparet, et animam; et eum rursus, qui servatur, et eum qui non. Mors
autem animae dicitur peccatum. Quare caute et considerate respondet
Dominus: "Quoadusque pepererint mulieres," hoc est quandiu operabuntur
cupiditates. "Et ideo quemadmodum per unum hominem peccatum ingressum
est in mundum, per peccaturn quoque mors ad omnes homines pervasit,
quatenus omnes peccaverunt; et regnavit mors ab Adam usque ad Moysen,"
[2545] inquit Apostolus: naturali autem divinae ceconomiae necessitate
mors sequitur generationem: et corporis et animae conjunctionem
consequitur eorum dissolutio. Si est autem propter doctrinam et
agnitionem generatio, restitutionis causa erit dissolutio. Quomodo
autem existimatur mulier causa morris, propterea quod pariat: ita etiam
dicetur dux vitae propter eamdem causam. Proinde qua, prior inchoavit
transgressionem, Vita est appellata, [2546] propter causam
successionis: et eorum, qui generantur, et qui peccant, tam justorum
quam injustorum, mater est, unoquoque nostrum, seipsum justificante,
vel contra inobedientem constituente. Unde non ego quidem arbitror
Apostolum abhorrere vitam, quae est in came, cum dicit: "Sed in omni
fiducia, ut semper, nunc quoque Christus magnificabitur in corpore meo,
sire per vitam, sire per mortera. Mihi enim vivere Christus et mori
lucrum. Si autem vivere in carne, et hoc quoque mihi fructus operis,
quid eligam nescio, et coarctor ex duobus, cupiens resolvi, et esse cum
Christo: multo enim melius: manere autem in carne, est magis
necessarium propter vos." [2547] Per haec enim, ut puto, aperte
ostendit, exitus quidem e corpore perfectionem, esse in Dei
dilectionem: ejus autem prae sentiae in carne, ex grato animo profectam
tolerantiam, propter eos, qui salute indigent. Quid vero? non etiam ea,
quae deinceps sequuntur, ex ils, quae dicta sunt ad Salomen, subjungunt
ii, qui quidvis potius quam quae est ex veritate, evangelicam regulam
sunt secuti? Cum ea enim dixisset: "Recteergo feci, quae non peperi:"
scilicet, quod generatio non esset ut oportet assumpta; excipit
Dominus, dicens: "Omni herba vescere, ea autem, quae habet
amaritudinem, ne yescaris." Perhaec enim significat, esse in nostra
potestate, et non esse necessarium ex prohibitione praecepti, vel
continentiam, vel etiam matrimonium; et quod matrimonium creationi
aliquid affert auxilii, praeterea explicans. Ne quis ergo eum
deliquisse existlimet, qui secundum Logon matrimonium inierit, nisi
existimet amaram esse filiorum educationem: contra tamen, permultis
videtur esse molestissimum liberis carere. Neque amara cuiquam videatur
liberorum procreatio, eo quod negotiis implicatos a divinis abstrahat.
Est enim, qui vitam solitariam facile ferre non valens, expetit
matrimonium: quandoquidem res grata, qua quis temperanter fruitur, et
innoxia: et unusquisque nostrum eatenus sui dominus est, ut eligat, an
velit liberos procreate. Intelligo autem, quod aliqui quidem, qui
praetextu matrimonii difficultatum ab eo abstinuerunt, non convenienter
sanctae cognitioni ad inhumanitatem et odium hominum defluxerunt; et
petit apud ipsos charitas; alii autem matrimonio ligati, et luxui ac
voluptatibus dediti, lege quodammodo eos comitante, fuerunt, ut ait
Propheta, "assimilati jumentis." [2548]

Caput X.--Verba Christi Matt. xviii. 20, Mystice Exponit. [2549]

Quinam sunt autem illi "duo et tres, qui congregantur in nomine Domini,
in" quorum "medio" est Dominus? [2550] annon virum et mulierem et
filium tres dicit, quoniam mulier cum viro per Deum conjungitur? Quod
si accinctus quis esse velit et expeditus, non volens procreate
liberos, propter eam, quae est in procreandis liberis, molestiam et
occupationem, "maneat," inquit Apostolus, absque uxore "ut ego." [2551]
Quiam vero effatum Domini exponunt, ac si dixisset, cure pluribus
quidera esse Creatorem ac prae sidem generationis Deum; cum uno autem,
nempe electo, Servatorem, qui alterius, boni scilicet, Dei Filius sit.
Hoc autem non ira habet: sed est quidem etiam cure iis, qui honeste ac
moderate in matrimonio versati sunt, et Iiberos susceperunt, Deus per
Filium: est autem etiam cure eo, qui secundum Logon, seu rationem, fuit
continens, idem Dens. Fuerint autem aliter quoque tres quidera, ira,
cupiditas, et ratio: caro antera at anima et spiritus, alia ratione.
Forte antera et vocationem et electionem secundam, et tertium genus,
quod in primo honore collocatur, innuit trias prius dicta: cum quibus
est, quae omnia considerat, Dei potestas, absque divisione cadens in
divisionem. Qui ergo animae naturalibus, ita ut oportet, utitur
operationibus, desiderat quidem ea, quae sunt convenientia, odio autem
habet ea, quae laedunt, sicut jubent mandata: "Benedices" enim, inquit,
"benedicenti, et maledices maledicenti." Quando autem his, ira scilicet
et cupidirate, superior factus, et creaturae amore vere affectus
propter eum, qui est Deus et effector omnium, gnostice vitam
instituerit, et Salvatori similis evadens, facilem temperantiae habitum
acquisiverit, et cognitionem, fidem, ac dilectionem conjunxerit,
simplici hac in parte judicio utens, et vere spiritalis factus, nec
earum quae ex ira et cupiditate procedunt, cogitationum omnino capax,
ad Domini imaginem ab ipso artifice efficitur homo perfectus, is sane
dignus jam est, qui frater a Domino nominetur, is simul est amicus et
filius. Sic ergo "duo et tres" in eodem "congregantur," nempe in homine
gnosrico. Poterit etiam multorum quoque concordia ex tribus aestimata,
cum quibus est Dominus, significare unam Ecclesiam, unum hominem, genus
unum. Annon cum uno quidem Judaeo erat Dominus, cum legera tulit: at
prophetans, et Jeremiam mittens Babylonem, quinetiam cos qui erant ex
gentibus vocans per prophetiam, congregavit duos populos: tertius autem
est unus, qui ex duobus "creatur in riorum hominem, quo inambulat et
inhabitat" in ipsa Ecclesia? Et lex simul et prophetae, una cum
Evangelio, in nomine Christi congregantur in unam cognitionem. Qui ergo
propter odium uxorem non ducunt, vel propter concupiscentiam carne
indifferenter abutuntur, non sunt in numero illorum qui servantur, cum
quibus est Dominus.

Caput XI.--Legis Et Christi Mandatum de Non Concupiscendo Exponit. [2552]

His sic ostensis, age Scripturas, quae adversantur sophistis
haereticis, jam adducamus, et regulam continentiae secundum logon seu
rationem observandam declaremus. Qui vero intelligit, quae Scriptura
cuique haeresi contraria sit, cam tempestive adhibendo refutabit eos,
qui dogmata mandatis contraria fingunt. Atque ut ab alto rem repetamus,
lex quidem, sicut prius diximus, illud, "Non concupisces uxorem proximi
tui," [2553] prius exclamavit ante conjunctam Domini in Novo Testamento
vocem, quae dicit ex sua ipsius persona: "Audivistis legem
praecipientem: Non moechaberis. Ego autem dico: Non concupisces."
[2554] Quod enim vellet lex viros uti moderate uxoribus, et propter
solam liberorum susceptionem, ex eo clarum est, quod prohibet quidem
eum, qui non habet uxorem, statim cum" captiva" habere consuetudinem.
[2555] Quod si semel desideraverit, ei, cum tonsa fuerit capillos,
permittere ut lugeat triginta diebus. Si autem ne sic quidem emarcescat
cupiditas, tunc liberis operam dare, cum quae dominatur impulsio,
probata sit prae finito tempore consentanea rationi appetitio. Unde
nullum ex veteribus ex Scripturn ostenderis, qui cum praegnante rem
habuerit: sed postquam gestavit uterum, et postquam editum fetum a
lacte depulit, rursus a viris cognitas fuisse uxores. Jam hunc scopum
et institutum invenies servantera Moysis patrem, cure triennium post
Aaronem editum intermisisset, genuisse Moysem. Et rursus Levitica
tribus, servans hanc naturae legem a Deo traditam, aliis numero minor
ingressa est in terram promissam. Non enim facile multiplicatur genus,
cum viii quidera seminant, legitimo juncti matrimonio; exspectant autem
non solum uteri gestationem, sed etiam a lacte depulsionem. Unde merito
Moyses, quoque Judaeos paulatim proveheris ad continentiam, cure
"tribus diebus" [2556] deinceps consequentibus a venerea voluptate
abstinuissent, jussit audire verba Dei. "Nosergo Dei templa sumus,
sicut dixit propheta: Inhabitabo in eis, et inambulabo, et ero eorum
Deus, et ipsi erunt meus populus," si ex praeceptis vitam instituamus,
sive singuli nostrum, sire tota simul Ecclesia. "Quareegredimini e
medio ipsorum, et separamini, dicit Dominus, et immundum ne tangatis;
et ego vos suscipiam, et ero vobis in patrem, et vos eritis mihi in
filios et filias, dicit Dominus omnipotens." [2557] Non ab iis, qui
uxores duxerunt, ut aiunt, sed a gentibus, quae adhuc vivebant in
fornicatione, praeterea autem a prius quoque dictis haeresibus, ut
immundis et impiis, prophetice nos jubet separari. Unde etiam Panlus
quoque verba dirigens ad eos, qu ierant iis, qui dicti sunt, similes:
"Has ergo promissiones habete, inquit, dilecti: mundemus corda nostra
ab omni inquinamento carnis et spiritus, perficientes sanctitatem in
timore Dei. [2558] Zelo enim vos zelo Dei; despondi enim vos uni viro,
virginem castam exhibere Christo." [2559] Et Ecclesia quidem alii non
jungitur matrimonio, cum sponsum hubeat: sed unusquisque nostrum habet
potestatem ducendi, quamcunque velit, legitimam uxorem, in prim is,
inquam, nuptiis. "Vereor autem, ne sicut serpens seduxit Evam in
astutia, corrumpantur sensus vestri a simplicitate, quae in Christo
est," [2560] pie admodum et doctoris instar dixit Apostolus. Quocirca
admirabilis quoque Petrus: "Charissimi, inquit, obsecro vos tanquam
advernas et peregrinos, abstinete vos a carnalibus desideriis, quae
militant adversus animam, conversationem vestram inter gentes habentes
bonam: quoniam sic est voluntas Dei, ut bene facientes obmutescere
faciatis imprudentium hominum ignorantiam; quasi liberi, et non quasi
velamen habentes malitiae libertatem, sed ut servi Dei." [2561]
Similiter etiam scribit Paulus in Epistola ad Romanos: "Quimortui sumus
peccato, quomodo adhuc riveruns in ipso? Quoniam veins homo nosier
simul est crucifixus, ut destruatur corpus peccati," [2562] usque ad
illud: "Neque exhibete membra vestra, arma injustitiae peccato." [2563]
Atque adeo cure in hunc locum devenerim, videor mihi non esse
praetermissurus, quirt notem, quod eumdem Deum per legem et prophetas
et Evangelium praedicet Apostolus. Illud enim: "Non concupisces," quod
scriptum est in Evangelio, legi attribuit in Epistola ad Romanos,
sciens esse unum eum, qui praedicavit per legem et prophetas, Patrem,
et qui per ipsum est annuntiatus. Dicit enim: "Quid dicemus? Lex estne
peccatum? Absit. Sed peccatum non cognovi, nisi per legem.
Concupiscentiam enim non cognovissem, nisi lex diceret: Non
concupisces." [2564] Quod si ii, qui sunt diversae sententiae,
repugnantes, existiment Paulum verba sua dirigentem adversus Creatorem,
dixisse ea, quae deinceps sequuntur: "Novi enim, quod non habitat in
me, hoc est, in came mea, bonum;" [2565] legant ae, quae prius dicta
sunt; et ea, quae consequuntur. Prius enim dixit: "Sed inhabitarts in
me peccatum;" propter quod consentaneum erat dicere illud: "Non habitat
in came mea bonum." [2566] Consequenter subjunxit: "Si autem quod nolo,
hoc ego facio, non utique ego id operor, sed quod inhabitat in me
peccatum:" quod "repugnans," inquit, "legi" Dei et "mentis meae,
captivat me in lege peccati, quae est in membris meis. Miser ego homo,
quis me liberabit de corpore morris hujus?" [2567] Et rursus (nunquam
enim quovis modo juvando defatigatur) non veretur veluti concludere:
"Lex enim spiritus liberavit me a lege peccati et morris:" quoniam "per
Filium Dens condemnavit peccaturn in carne, ut justificatio legis
impleatur in nobis, qui non secundum carnem ambulamus, seal secundum
spiritum." [2568] Praeterhaec adhuc declarans ea, qum prius dicta sunt,
exclamat: "Corpus quidem mortunto propter peccatum:" significans id non
esse templum, sed sepulcum animae. Quando enim sanctificatum fuerit
Deo, "Spiritus ejus," infert, "qui suscitavit Jesum a mortuis, habitat
in vobis: qui vivificabit etiam mortalia vestra corpora, per ejus
Spiritum, qui habitat in vobis." [2569] Rursus itaque voluptaxios
increpans, illa adjicit: "Prudentia enim carnis, mors; quoniam qui ex
came vivunt, ea, quae sunt carnis, cogitant; et prudentia carnis est
cum Deo gerere inimicitias; legi enim Dei non subjicitur. Qui autem
sunt in carne," non ut quidam decemunt, "Deo placere non possunt," sed
ut prius diximus. Deinde ut eos distinguat, dicit Ecclesiae: "Vos autem
non estis in carne sed in spiritu, si quidem spiritus Dei habitat in
vobis. Si quis autem spiritum Christi non habet, is non est ejus. Si
autem Christus in vobis, corpus quidem est mortuum per peccatum,
spiritus autem vivus per justitiam. Debitores itaque sumus, fratres,
non carni, ut secundum carnem vivamus. Si enim secundum camera vivitis,
estis morituri: si vero spiritu facta carnis mortificaveritis, vivetis.
Quicunque enim spiritu Dei aguntur, ii sunt filii Dei." Et adversus
nobilitatem et adversus libertatem, qum exsecrabiliter ab iis, qui sunt
diversae sententiae, introducitur, qui de libidine gloriantur,
subjungit dicens: "Non enim accepistis spiritum servitutis rursus in
timorein, sed accepistis spiritum adoptionis filiorum, in quo clamamus,
Abba Pater;" [2570] hoc est, ad hoc accepimus, ut cognoscamus eum, quem
oramus, qui est vere Pater, qui rerum omnium solus est Pater, qui ad
salutem erudit et castigat at pater, et timorem minatur.

Caput XII.--Verba Apostoli 1 Cor. vii. 5, 39, 40, Aliaque S. Scripturae Loca Eodem Spectantia Explicat.

Quod autem "ex consensu ad tempus orationi vacat" conjugium, doctrina
est continentiae. Adjecit enim illud quidem, "ex consensu," ne quis
dissolveret matrimonium; "ad tempus autem," [2571] ne, dum ex
necessitate exercet continentiam is, qui uxorem duxerit, labatur in
peccatum, et dum suo conjugio parcit, alienum concupiscat. Qua ratione
eum, qui se indecore getere existimat, quod virginem alat, recte cam
dicit esse nuptum damrum. Verum unusquisque, tam is qui castitatem,
delegit, quam is qui propter liberorum procreationem seipsum conjunxit
matrimonio, in suo proposito firmiter debet perseverare, nec in
deterius deflectere. Si enim vitae suae instimtum augere ac intendere
porefit, majorem sibi apud Deum acquirit dignitatem, propter puram et
ex ratione profectam continentiam. Si autem eam, quam elegit, regulam
superaverit, in majorem deinde ad spem gloriam recidet. Habet enim
sicut castitas, ira etiam matrimonium propria munera et ministeria,
quae ad Dominum pertinent, filiorum, inquam, curam gerere et uxoris.
Quod enim honeste causatur is, qui est in matrimonio perfectus, est
conjugii necessitudo, ut qui omnium curam ac providentiam in domo
communi ostenderit. Ac proinde "episcopos," inquit, oportet constitui,
qui ex domo propria toti quoque Ecclesiae prae esse sint meditati.
"Unusquisque" ergo, "in quo vocatus est" [2572] opere ministerium
peragat, ut liber in Christo fiat, et debitam ministerio suo mercedem
accipiat. Et rursus de lege disserens, utens allegoria: "Nam quae sub
viro est mulier," inquit, "viventi viro alligata est lege," [2573] et
quae sequuntur. Et rursus: "Mulletest alligata, quandiu vivit vir ejus;
sin autem mortuus fuerit, libera est ut nubat, modo in Domino. Beata
est autem si sic permanserit, mea quidem sententia." [2574] Sed in
priore quidem particula, "mortificati estis," inquit, "legi," non
matrimonio, "ut efficiamini vos alteri, qui excitatus est ex mortuis,"
[2575] sponsa et Ecclesia; quam castam esse oportet, et ab iis quae
strut intus, cogitationibus, quae sunt contrariae veritati; et ab iis,
qui tentant extrinsecus, hoc est ab iis, qui sectantur haereses, et
persuadent vobis fornicari ab uno viro, nempe omnipotenti Deo: "Ne
sicut setpens decepit Evam," [2576] quae "vita" dicitur, nos quoque
inducti callidis haeresium illecebris, transgrediamur mandata. Secunda
autem particula statuit monogamiam: non enim, ut quidam existimarunt,
mulieris cum viro alligationem, carnis cum corruptela connexionem,
significari putandum est; impiorum enim hominum, qui matrimonii
inventionem diabolo aperte tribuunt, opinionera reprehendit, unde in
periculum venit legislator ne incessatur maledictis. Tatianum arbitror
Syrum talia audere dogmata tradere. [2577] His verbis quidem certe
scribit in libro De perfectione secundum Servatorem: Consensum quidem
conjungit orationi: communio autem corruptelae, interitus solvit
interpellationem. Admodum certe circumspecte arcet per concessionem.
Nam cum rursus permisit "simul convernire propter Satanam et
intemperantiam," [2578] pronuntiavit eum, qui est obtemperaturus,
"serviturum duobus dominis:" [2579] per consensure quidem, Deo; per
dissensionem autem, intemperantiae et fornicationi et diabolo. Haec
autem dicit, Apostolum exponens. Sophistice autem eludit veritatem, per
verum, falsum confirmans: intemperantiam enim et fornicationem,
diabolica vitia et affectiones nos quoque confitemur; intercedit autem
moderati matrimonii consensio, quae tum ad precationem continenter
deducit, tum ad procreandos liberos cum honestate conciliat. "Cognitio"
quidem certe a Scriptura dictum est tempus liberorum procreationis, cum
dixit: "Cognovit autem Adam Evam uxorem suam; et concepit, et peperit
filium, et nominavit nomen ejus Seth: Suscitavit enim mihi Deus aliud
semen pro Abel." [2580] Vides, quemnam maledictis incessant, qui
honestam ac moderatam incessunt seminationem, et diabolo attribuunt
generationem. Non enim simpliciter Deum dixit, qui articuli prae
missione, nempe ho Theos dicens, significavit eum, qui est omnipotens.
Quod ab Apostolo autem subjungitur: "Etrursus simul convenite propter
Satanam," [2581] in eum finera dicitur, ut occasionem tollat ad alias
declinandi cupiditates. Non enim penitus repellit naturae appetitiones,
qui fit ad tempus, consensus: per quem rursus inducit Apostolus
conjugationera matrimonii, non ad intemperantiam et fornicationem et
opus diaboli, sed ne subjugetur intemperantiae, fornicationi, et
diabolo. Distinguit autem veterem quoque hominem et novum Tatianus, sed
non ut dicimus, "Veterem" quidem "virum," legem; "novum" autem,
Evangelium. Assentimur ei nos quoque, sed non eo modo, quo vult ille,
dissolvens legem ut alterius Dei: sed idem vir et Dominus, dum vetera
renovat, non amplius concedit polygamiam (nam hanc quidem expetebat
Deus, quando oportebat homines augeri et multiplicari), sed monogamiam
introducit prompter liberorum procreationem et domus curam, ad quam
data est mulier adjutrix: et si cui Apostolus propter intemperantiam et
ustionem, veniam secundi concedit matrimonii; nam hic quoque non peccat
quidem ex Testamento (non est enim a lege prohibitus), non implet autem
summam illam vitae perfectionem, quae agitur ex Evangelio. Gloriam
autem sibi acquirit coelestem, qui apud se manserit, earn, quae est
morte dissoluta, impollutam servans conjunctionem, et grato ac lubente
animo paret ceconomiae, per quam effectum est, ut divelli non possit a
Domini ministerio. Sed nec eum, qui ex conjugali surgit cubili,
similiter ut olim, tingi nunc quoque jubet divina per Dominum
providentia: non enim necessario a liberorum abducit procreatione, qui
credentes per unum baptismum ad consuetudinem omni ex parte perfectam
abluit, Dominus, qui etiam multa Moysis baptismata per unum
comprehendit baptismum. Proinde lex, ut per carnalem generationem
nostram prae diceret regenerationera, genitali seminis facultati
baptismum olim adhibuit, non vero quod ab hominis generatione
abhorreret. Quod enim apparet homo generatus, hoc valet seminis
dejectio. Non sunt ergo multi coitus genitales, sed matricis susceptio
fatetur generationem, cum in naturae officina semen formatur in fetum.
Quomodo autem vetus quidera est solum matrimonium et legis inventum,
alienum autem est, quod est ex Domino, matrimonium, cum idem Deus
servetur a nobis? "Non" enim "quod Deus conjunxit, homo" jure
"dissolverit;" [2582] multo autem magis quae jussit Pater, servabit
quoque Filius. Si autem idem simul est et legislator et evangelista,
nunquam ipse secum pugnat. Vivit enim lex, cum sit spiritalis, et
gnostice intelligatur: nos autem "mortui" sumus "legi per corpus
Christi, ut gigneremur alteri, qui resurrrexit ex mortuis," qui
praedictus fuit a lege, "ut Deo fructificaremus." [2583] Quare "lex
quidera est sancta, et mandatum sanctum, et justurn, et bonum." [2584]
Mortui ergo sumus legi, hoc est, peccato, quod a lege significatur,
quod ostendit, non autem generat lex, per jussionem eorum quae sunt
facienda, et prohibitionera eorum quae non facienda; reprehendens
subjectum peccatum, "ut appareat peccatum." Si autem peccatum est
matrimonium, quod secundum legera initur, nescio quomodo quis dicet se
Deum nosse, dicens Dei jussum esse peccatum. Quod si "lex saneta" est,
sanctum est matrimonium. Mysterium ergo hoc ad Christum et Ecclesiam
ducit Apostolus: quemadmodum "quod ex carne generatur, caro est; ita
quod ex spiritu, spiritus," [2585] non solum in pariendo, sed etiam in
discendo. Jam "sancti sunt filii," [2586] Deo gratae oblectationes
verborum Dominicorum, quae desponderunt animam. Sunt ergo separata
fornicatio et matrimonium, quoniam a Deo longe abest diabolus. "Et vos
ergo mortui estis legi per corpus Christi, ut vos gigneremini alteri,
qui surrexit a mortuis." [2587] Simul autem proxime exauditur, si
fueritis obedientes quamdoquidem etiam ex veritate legis eidem Domino
obedimus, qui praecipit eminus. Nunquid autem de ejusmodi hominibus
merito aperte "dicit Spiritus, quod in posterioribus temporibus
deficient quidam a fide, attendentes spiritibus erroris, et doctrinis
daemoniorum, in hypocrisi falsiloquorum, cauteriatam habentium
conscientiam, et prohibentium nubere, abstinere a cibis quos Deus
creavit ad participationem cum gratiarum actione fidelibus, et qui
agnoverunt veritatem, quod omnis creatura Dei bona est, et nihil est
rejiciendum quod sumitur cure gratiarum actione. Sanctificatur enim per
verburn Dei et orationem?" [2588] Omnino igitur non est prohibendum
jungi matrimonio, neque carnibus vesci, aut vinum bibere. Scriptum est
enim: "Bonum est carnero non coinedere, nec vinum bibere, si quis
comedat per offendiculum." [2589] Et: "Bonum est manere sicut ego."
[2590] Sed et qui utitur, "cum gratiarum actione," [2591] et qui rursus
non utitur, ipse quoque "cure gratiarum actione," et cure moderata ac
temperanti vivat perceptione, logo seu rationi convenienter. Et, ut in
summa dicam, omnes Apostoli epistolae, quae moderationem docent et
continentiam, cum et de matrimonio, et de liberorum procreatione, et de
domus administratione innumerabilia praecepta contineant, nusquam
honesrum moderatumque matrimonium prohibuerunt aut abrogarunt: sed
legis cum Evangelio servantes convenientiam, utrumque admittunt: et
eum, qui deo agendo gratias, moderate utitur matrimonio; et eum, qui,
ut vult Dominus, vivit in castitate, quemadmodum "vocatus est
unusquisque" inoffense et perfecte eligens. "Et erat tetra Jacob laudam
supra omnem terram," [2592] inquit propheta, ipse vas spiritus gloria
afficiens. Insectatur autem aliquis generationera, in earn dicens
interitum cadere, eamque perire: et detorquet aliquis ad filiorum
procreationem illud dictum Servatoris: "Non oportere in terra thesauros
recondere, ubi tinea et aerugo demolitur;" [2593] nec erubescit his
addere ea, quae dicit propheta: "Omnes vos sicut vestimentum
veterascetis, et tinea vos exedet." [2594] Sed neque nos contradicimus
Scripturae, neque in nostra corpora cadere interitum, eaque esse fluxa,
negamus. Fortasse autem iis, quos ibi alloquitur propheta, ut
peccatoribus, pnedicit interitum. Servator autem de liberorum
procreatione nil dixit, sed ad impertiendum ac communicandum cos
hortatur, qui solum opibus abundare, egentibus autem nolebant opem
ferre. Quamobrem dicit: "Operamini non cibum, qui petit; sed eum, qui
manet in vitam aetenam." [2595] Similiter autem afferunt etiam illud
dictum de resurrectione mortuorum: "Filiillius saeculi nec nubunt, nec
nubuntur." [2596] Sed hanc interrogationera et cos qui interrogant, si
quis consideraverit, inveniet Dominum non reprobare matrimonium, sed
remedium afferre exspectationi carnalis cupiditatis in resurrectione.
Illud autem, "filiis hujus saeculi," [2597] non dixit ad distinctionera
alicujus alius sacculi, sed perinde ac si diceret: Qui in hoc nati sunt
saeculo, cum per generationera sint filii, et gighunt et gignuntur;
quoniam non absque generatione hanc quis vitam praetergreditur: sedhaec
generario, quae similem suscipit interitum, non amplius competit ei qui
ab hac vita est separatus. "Unus est ergo Pater noster, qui est in
coelis:" [2598] sed is ipse quoque Pater est omnium per creationera.
"Ne vocaveritis ergo, inquit, vobis patrein super terrain." [2599]
Quasi diceret: Ne existimetis eum, qui carnali vos sevit satu, auctorem
et causam vestrae essential, sed adjuvantem causam generationis, vel
ministrum potius. Sic ergo nos rursus conversos vult effici ut pueros,
eum, qui vere Pater est, agnoscentes, regeneratos per aquam, cure haec
sit alia satio in creatione. At, inquit, "Qui est caelebs, curat quae
sunt Domini; qui autem duxit uxorem, quomodo placebit uxori." Quid
vero? annon licet etiam eis, qui secundum Deum placent uxori, Deo
gratias agere? Annon permittitur etiam el, qui uxorem duxit, una cam
conjugio etiam esse sollicitum de iis quae sunt Domini? Sed quemadmodum
"quae non nupsit, sollicita est de iis, quae sunt Domini, ut sit sancta
corpore et spiritu:" [2600] ita etiam quae nupsit, et de iis, quae sunt
mariti, et de iis, quae sunt Domini, est in Domino sollicita, ut sit
sancta et corpore et spiritu. Ambae enim sant sanctae in Domino: haec
quidem ut uxor, ilia vero ut virgo. Ad eos autem pudore afficiendos et
reprimendos, qui sunt proclives ad secundas nuptias, apte Apostolus
alto quodam tono eloquitur; inquit enim: "Ecce, omne peccatum est extra
corpus; qui autem fornicatur, in proprium corpus peccat." [2601] Si
quis autem matrimonium audet dicere fornicationem, rursus, legem et
Dominum insectans, maledictis impetit. Quemadmodum enim avaritia et
plura habendi cupiditas dicitur fornicatio, ut quae adversetur
sufficientiae: et ut idololatria est ab uno in multos Dei distributio,
ita fornicatio est ab uno matrimonio ad plura prolapsio. Tribus enim
modis, ut diximus, fornicatio et adulterium sumifur apud Apostolum. De
his dicit propheta: "Peccatis vestris venundati estis." Et rursus:
"Pollutus es in terra aliena:" [2602] conjunctionera sceleratam
existimans, quae cum alieno corpore facta est, et non cure eo, quod
datur in conjugio, ad liberorum procreationem. Unde etiam Apostolus:
"Volo, inquit, juniores nubere, filios procreare, domui prae esse,
nullam dare occasionem adversario maledicti gratia. Jam enim quae dam
diverterunt post Satanam." [2603] Quin et unius quoque uxoris virum
utique admittit; seu sit presbyter, seu diaconus, seu laicus, utens
matrimonio citra reprehensionem: "Servabitur autem per filiorum
procreationem." [2604] Et rursus Servatot dicens Judaeos "generationem
pravam et adulteram," docet cos legem non cognovisse, ut lex vult: "sed
seniorum traditionem, et hominum praecepta sequentes," adulterate
legem, perinde ac si non esset data vir et dominus eorum virginitatis.
Fortasse autem eos quoque innuit esse alienis mancipatos cupiditatibus,
propter quas assidue quoque servientes peccatis, vendebantur
alienigenis. Nam apud Judaeos non erant admissae communes mulieres:
verum prohibitum erat adulterinm. Qui autem dicit: "Uxorem duxi, non
possum venire," [2605] ad divinam coenam, est quidera exemplum ab eos
arguendos, qui propter voluptates abscedunt a divino mandato: alioquin
nec qui justi fuere ante adventum, nec qui post adventum uxores
duxerunt, servabuntur, etiamsi sint apostoli. Quod si illud attulerint,
quod propheta quoque dicit: "Inveteravi inter omnes inimicos meos,"
[2606] per inimicos peccata intelligant. Unum quoddam autem est
peccatum, non matrimonium, sed fornicatio: alioqui generationem quoque
dicunt peccaturn, et creatorera generationis.

Caput XIII.--Julii Cassiani Haeretici Verbis Respondet; Item Loco Quem Ex Evangelio Apocrypho Idem Adduxerat.

Talibus argumentis utitur quoque Julius Cassianus, [2607] qui fixit
princeps sectae Docetarum. Inopere ceete De continentia, vel De
castitate, his verbis dicit: "Nec dicat aliquis, quod quoniam talia
habemus membra, ut aliter figurata sit femina, aliter vero masculus:
illa quidera ad suscipiendum, hic vero ad seminandum, concessam esse a
Deo consuetudinem. Si enim a Deo, ad quem tendimus, essethaec
constitutio, non beatos dixisset esse eunuchos; neque propheta
dixisset, eos non esse arborem infrugiferam; [2608] transferens ab
arbore ad hominem, qui sua sponte et ex instituto se castrat tall
cogitatione." Et pro impia opinione adhuc decertans, subjungit:
"Quomodo autem non jure quis reprehenderit Servatorem, si nos
transformavit, et ab errore liberavit, eta conjunctione membrorum, et
additamentorum, et pudendomm?" in hoc eadem decernens cure Tatiano: hic
autem prodiit ex schola Valentini. Propterea dicit Cassianus: "Cure
interrogaret Salome, quando cognoscentur, ea, de quibus interrogabat,
ait Dominus: Quando pudoris indumentum conculcaveritis, et quando duo
facta fuerint unum, et masculum cure femina, nec masculum nec
femineum." Primum quidera, in nobis traditis quatuor Evangeliis non
habemus hoc dictum, sed in eo, quod est secundum AEgyptios. Deinde mihi
videtur ignorare, iram quidera, masculam appetitionem; feminam vero,
significare cupiditatem: quorum operationera poenitentia et pudor
consequuntur. Cure quis ergo neque iraeneque cupiditati obsequens, quae
quidera et consuetudine et mala educatione auctae, obumbrant et
contegunt rationem, sed quae ex iis proficiscitur exuens caliginem, et
pudore affectus ex poenitentia, spiritum animam unierit in obedientia
Logi seu rationis; tunc, ut ait Paulus, "non inest in nobis nec
masculus, nec femina." Recedens enim anima ab ea figura, qua
discernitur masculus et femina, traducitur ad unionem, cum ea nutrum
sit. Existimat autem hic vir prae clarus plus, quam par sit, Platonice,
animain, cure sit ab initio divina, cupidirate effeminatam, huc venire
ad generationem et interitum.

Caput XIV.--2 Cor. xi. 3, Et Eph. iv. 24, Exponit.

Jam vero vel invitum cogit Paulam generationem ex deceptione deducere,
cure dicit: "Vereor autem, ne sicut serpens Evam decepit, corrupti sint
sensus vestri a simplicitate, quae est in Christo." [2609] Seal certum
est, Dominum quoque "venisse" ad ea, "quae aberraverant." [2610]
Aberraverunt autem, non ab alto repetita origine in eam, quae hic est,
generationem (est enim generatio creatura Omnipotentis, qui nunquam ex
melioribus ad deteriora deduxerit animam); sed ad eos, qui sensibus seu
cogitationibus aberraverant, ad nos, inquam, venit Servator: qui quidem
ex nostra in praeceptis inobedientia corrupti sunt, dum nimis avide
voluptatem persequeremur; cum utique protoplastus noster ternpus
praevenisset, et ante debitum tempus matrimonii gratiam appetiisset et
aberrasset: quoniam "quicunque aspicit mulierem ad concupiscendum eam,
jam moechatus est eam" [2611] ut qui voluntatis tempus non
exspectaverit. Is ipse ergo erat Dominus, qui tunc quoque damnabat
cupiditatem, quae praevenit matrimonium. Cum ergo dicit Apostolus:
"Induite novum hominem, qui secundum Deum creatur," [2612] nobis dicit,
qui ab Omnipotentis voluntate efficti sumus, sicut sumus efficti.
"Veterem" autem dixit, non rescipiens ad generationem et
regenerationem, sed ad vitam inobedientiae et obedienti regeneraae.
"Pelliceas" autem "tunicas" [2613] existimat Cassianus esse corpora: in
quo postea et eum, et qui idem cum eo sentiunt, aberrasse ostendemus,
cure de ortu hominis, iis consequenter, quae prius dicenda sunt,
aggrediemur expositionem. "Quoniam, inquit, qui a terrenis reguntur, et
generant, et generantur: Nostra autem conversatio est in coelo, ex quo
etiam Salvatorem exspectamus." [2614] Recte ergo nos hae quoque dicta
esse scimus, quoniam ut hospites et advencta essae peregrinantes
debemus vitam instituere; qui uxorem habent, ut non habentes; qui
possident, ut non possidentes; qui liberos procreant, ut mortales
gignentes, ut relicturi possessiones, ut etiam sine uxore victuri, si
opus sit; non cum immodico actione, et animo excelso.

Caput XV.--1 Cor. vii. 1; Luc. xiv. 26; Isa. lvi. 2, 3, Explicat.

Et rursus cure dicit: "Bonum est homini uxorem non tangere, sed propter
fornicationes unusquisque suam uxorem habeat;" [2615] id veluti
exponens, rursus dicit: "Ne vos tentet Satanas." [2616] Non enim iis,
qui continenter utuntur matrimonio propter solam liberorum
procreationem, dicit, "propter intemperantiam;" sed iis, qui finem
liberorum procreationis cupiunt transilire: ne, cure nimium annuerit
noster adversarius, excitet appetitionem ad alienas voluptates.
Fortasse autem quoniam iis, qui juste vivunt, resistit propter
aemulationem, et adversus eos contendit, volens eos ad suos ordines
traducere, per laboriosam continentiam eis vult praebere occasionera.
Merito ergo dicit: "Melius est matrimonio jungi quam uri," [2617] ut
"vir reddat debiturn uxori, et uxor viro, et ne frustrentur invicem"
[2618] hoc divino ad generationera dato auxilio. "Qui autem, inquiunt,
non oderit patrem, vel matrem, vel uxorem, vel filios, non potest meus
esse discipulus." [2619] Non jubet odisse proprium genus: "Honora"
enim, inquit, "patrein et matrein, ut tibi bene sit:" [2620] sed ne
abducaris, inquit, per appetitiones a ratione alienas, sed neque
civilibus moribus conformis fias. Domus enim constat ex genere,
civitates autem ex domibus; quemadmodum Paulus quoque eos, qui
occupantur in matrimonio, "mundo dixit placere." [2621] Rursus dicit
Dominus: "Qui uxorem duxit, ne expellat; et qui non duxit, ne ducat;"
[2622] qui ex proposito castitatis professus est uxorem non ducere
maneat caelebs. Utrisque ergo idem Dominus per prophetam Isaiam
convenientes dat promissiones sic dicens: "Ne dicat eunuchus: Sum
lignum aridum;" haec enim dicit Dominus eunuchis: "Si custodieritis
sabbata mea, et feceritis quae cunque pruodaecipio, dabo vobis locum
meliorem filiis et filiabus." [2623] Non sola enim justificat castitas,
sed nec sabbatum eunuchi, nisi fecerit mandata. Infert autem iis, qui
uxoremduxerunt, et dicit: "Electi mei non laborabunt in vanum, neque
procreabunt filios in exsecrationem, quia semen est benedictum a
Domino." [2624] Ei enim, qui secundum Logon filios procreavit et
educavit, et erudivit in Domino, sicut etiam ei, qui genuit per veram
catechesim et institutionem, merces quaedam est proposita, sicut etiam
electo semini. Alii autem "exsecrationem" accipiunt esse ipsam
liberorum procreationem, et non intelligunt adversus illos ipsos ea
dicere Scripturam. Qui enim sunt revera electi Domini, non dogmata
decernunt, nec filios progignunt, qui sunt ad exsecrationem, et
haereses. Eunuchus ergo, non qui per vim excisas habet partes, sed nec
qui caelebs est, dictus est, sed qui non gignit veritatem. Lignum hic
prius erat aridum; si autem Logo obedierit, et sabbata custodieri, per
abstinentiam a peccatis, et fecerit mandata erit honorabilior iis, qui
absque recta vitae institutione solo sermone erudiuntur. "Filioli,
modicum" adhuc sum vobiscum," [2625] inquit Magister. Quare Paulus
quoque scribens ad Galatas, dicit: "Filioli mei, quos iterum parturio,
donec formetur in vobis Christus." [2626] Rursus ad Corinthios
scribens: "Si enim decies mille paedagogos," inquit, "habeatis in
Christo, sed non multos patres. In Christo enim per Evangelium ego
vosgenui." [2627] Propterea "non ingrediatur eunuchus in Ecclesiam
Dei," [2628] qui est sterilis, et non fert fructum, nec vitro
institutione, nec sermone. Sed "qui se" quidem "castrarunt" ab omni
peccato "propter regnum coelorum," [2629] ii sunt beati, qui a mundo
jejunant.

Caput XVI.--Jer. xx. 14; Job xiv. 3; Ps. l. 5; 1 Cor. ix. 27, Exponit.

"Exsecranda" autem "dies in qua natus sum, et ut non sit optanda,"
[2630] inquit Jeremias: non absolute exsecrandam dicens generationem,
sed populi peccata aegre ferens et inobedientiam. Subjungit itaque:
"Cur enim natus sum ut viderem labores et dolores, et in perpetuo
probro fuerunt dies mei?" [2631] Quin etiam omnes, qui praedicabant
veritatem, propier eorum, qui audiebant, inobedientiam, quae rebantur
ad poenam, et veniebant in periculum. "Cur enim non fuit uterus matris
meae sepulcrum, ne viderem affiictionem Jacob et laborera generis
Israel?" [2632] ait Esdras propheta. "Nullus est a sorde mundus," ait
Job, "nee si sit quidera una dies vita ejus." [2633] Dicant ergo nobis,
ubi fornicatus est infans natus? vel quomodo sub Adaececidit
exsecrationem, qui nihil est operatus? Restat ergo eis, ut videtur,
consequenter, ut dicant malam esse generationem, non solum corporis,
sed etiam animae, per quam exsistit corpus. Et quando dixit David: "In
peccatis conceptus sum, et in iniquitatibus concepit me mater mea:"
[2634] dicit prophetice quidem matrem Evam; sed Eva quidem fuit "mater
viventium;" et si is "in peccatis fuit conceptus," at non ipse in
peccato, neque vero ipse peccatum. Utrum vero quicunque etiam a peccato
ad fidem convertitur, a peccandi consuetudine tanquam a "matre"
converti dicatur ad "vitam," feret mihi testimonium unus ex duodecim
prophetis, qui dixit: "Si dedero primogenita pro impietate fructum
yeniris mei, pro peccatis animae meae." [2635] Non accusat eum, qui
dixit: "Crescite et multiplicamini:" [2636] sed primos post
generationera motus, quorum tempore Deum non cognoscimus, dicit
"impietates." Si quis autem ea ratione dicit malam generationem, idem
eam dicat bonam, quatenus in ipso veritatem cognoscimus. "Abluamini
juste, et ne peccetis. Ignorationem enim Dei quidam habent," [2637]
videlicet qui peccant. "Quoniam nobis est colluctatio non adversus
camem et sanguinere, sed adversus spiritalia." [2638] Potentes autem
sunt ad tentandum "principes tenebrarum hujus mundi," et ideo datur
venia. Et ideo Paulus quoque: "Corpus meum," inquit, "castigo, et in
servitutem redigo; quoniam qui certat, omnia continet," hoc est, in
omnibus continet, non ab omnibus abstinens, sed continenter utens iis,
quae utenda judicavit, "illi quidera ut corruptibilem coronam
accipiant; nos autem ut incorruptibilem," [2639] in lucta vincentes,
non autem sine pulvere coronam accipientes. Jam nonnulli quoque
praeferunt viduam virgini, ut qua, quam experta est, voluptatem magno
animo contempserit.

Caput XVII.--Qui Nuptias Et Generationem Malas Asserunt, II Et Dei Creationem Et Ipsam Evangelii Dispensationem Vituperant.

Sin autem malum est generatio, in malo blasphemi dicant fuisse Dominum
qui fuit particeps generationis, in malo Virginera quae genuit. Hei
mihi! quot et quanta mala! Dei voluntatera maledictis incessunt, et
mysterium creationis, dum invehuntur in generationera. Et hinc
"Docesin" fingit Cassianus; hinc etiam Marcioni, et Valentino quoque
est corpus animale; quoniam homo, inquiunt, operam dans veneri,
"assimilatus est jumentis." [2640] Atqui profecto, cum libidine vere
insaniens, aliena inire voluerit, tunc revera, qui talis est,
efferatur: "Equi in feminas furentes facti sunt, unusquisque hinniebat
ad uxorem proximi sui." [2641] Quod si dicat serpentera, a brutis
animantibus accepta consilii sui ratione, Adamo persuasisse ut cum Eva
coire consentiret, tanquam alioqui, ut quidam existimant, protoplasti
hac natura usuri non fuissent: rursus vituperatur creatio, ut quae
rationis expertium animantium natura homines fecerit imbecilliores,
quorum exempla consecuti sunt, qui a Deo primi formati fuere. Sin autem
natura quidem eos sicut bruta deduxit ad filiorum procreationem; moti
autem sunt citius quam oportuit, fraude inducti, cura adhuc essent
juvenes; justum quidera est Dei judicium in eos qui non exspectarunt
ejus voluntatera: sancta est autem generatio, per quam mundus
consistit, per quam essentiae, per quara naturae, per quam angeli, per
quam potestates, per quam animae, per quam praecepta, per quam lex, per
quam Evangelium, per quam Dei cognitio. "Et omnis caro fenum, et omnis
gloria ejus quasi flos feni; et fenum quidem exsiccatur, flos autem
decidit, sed verbum Domini manet," [2642] quod unxit artimam et uniit
spiritui. Quomodo autem, qure est in Ecclesia nostra, [2643] oeconomia
ad finem perduci potuisset absque corpore, cum etiam ipse, qui est
caput Ecclesire, in came quidem informis et specie carens vitam
transiit, ut doceret nos respicere ad naturam divinae causespicere ad
naturam divinnsiit, aeinformem et incorpoream? "Arbor enim vitae,"
inquit prophem, "est in bono desiderio," [2644] docens bona et munda
desideria, quae sunt in Domino vivente. Jam vero volunt viri cure uxore
in matrimonio consuetudinem, quae dicta est "cognitio," esse peccatum:
eam quippe indicari ex esu "ligni boni et mali," [2645] per
significationem hujus vocabuli "cognovit," [2646] quae mandati
tmnsgressionem notat. Si autem hoc im est, veritatis quoque cognitio,
est esus ligni vitre. Potest ergo honestum ac moderatum matrimonium
illius quoque ligni esse particeps. Nobis autem prius dictum est, quod
licet bene et male uti matrimonio; et hoc est lignum "cognitionis," si
non transgrediamur leges matrimonii. Quid vero? annon Servator noster,
sicut animam, ita etiam corpus cumvit ab affectionibus? Neque vero si
esset caro inimica animae, inimicam per sanitatis restitutionem advenus
ipsam muniisset. "Hoc autem dico, fratres, quod caro et sangnis regnum
Dei non possunt possidere, neque corruptio possidet incorruptionem."
[2647] Peccatun enim, cure sit "corruptio," non potest babere
societatem cure incorruptione," quae est justitia. "Adeo stulti,"
inquit, "estis? cure spiritu coeperitis, nunc came consummamini."
[2648]

Caput XVIII.--Duas Extremas Opiniones Esse Vitandas: Primam Illorum Qui Creatoris Odio a Nuptiis Abstinent; Alteram Illorum Qui Hinc Occasionem Arripiunt Nefariis Libidinibus Indulgendi.

Justitiam ergo et salutis harmoniam, quae est veneranda firmaque, alii
quidem, ut ostendimus, nimium intenderunt, blaspheme ac maledice cure
quavis impietate suscipientes continentiam; cure pie liceret
castitatem, qu secundum sanam regulam instituitur, eligere; gratias
quidem agendo propter datam ipsis gratiam, non habendo antem odio
creatumm, neque eos aspernando, qui juncti sunt matrimonio; est enim
creatus mundus, cream est etiam castitas; ambo autem agant gratias in
iis, in quibus sunt collocati, si modo ea quoque norunt, in quibus sunt
collocati. Alii autem effrenati se petulanter et insolenter gesserunt,
revem "effecti equi in feminas insanientes, et ad proximorum suorum
uxores hinnientes;" [2649] ut quiet ipsi contineri non possint, et
proximis suis persuadeant ut dent operam voluptati;" infeliciter illas
audientes Scriptums: "Quae tibi obtigit, partem pone nobiscum, crumenam
autem unam possideamus communem, et unum fiat nobis marsupium." [2650]
Propter eos idem propheta dicit, nobis consulens: "Ne ambulaveris in
via cum ipsis, declixia pedem tuum a semitis eorum. Non enim injuste
tenduntur retia pennatis. Ipsi enim, cure sint sanguinum participes,
thesauros malorum sibi recondunt;" [2651] hoc est, sibi affectantes
immunditiam, et proximos similia docentes, bellatores, percussores
caudis suis, [2652] ait propheta, quas quidem Graeci kerkous appellant.
Fuerint autem ii, quos significat prophetia, libidinosi intemperantes,
qui sunt caudis suis pugnaces, tenebrarum "irreque filii," [2653] erede
polluti, manus sibi afferentes, et homicidae propinquorum. "Expurgate
ergo vetus fermentum, ut sitis novo conspersio," [2654] nobis exclamat
Apostolus. Et rursus, propter quosdam ejusmodi homines indignans,
praecipit, "Ne conversari quidem, si quis frater nominetur vel
fornicator, vel avarus, vel idololatra, vel maledicus, vel ebriosus,
vel raptor; cum eo, qui est talis, ne una quidem comedere. Ego enim per
legem legi mortuus sum," inquit; "ut Deo vivare, cum Christo sum
crucifixus; vivo autem non amplius ego," ut vivebam per cupiditates;
"vivit autem in me Christus," caste et beate per obedientiam
praeceptorum. Quare tune quidem in came vivebam camaliter: "quod autem
nunc vivo in carne, in fide vivo Filii Dei." [2655] --"In viam gentium
ne abieritis, et ne ingrediamini in urbem Samaritanorum," [2656] a
contraria vitae institutione nos dehortans dicit Dominus; quoniam
"Iniquorum virorum mala est conversatio; et hae sunt vitae omnium, qui
ea, quae sunt iniqua, efficiunt." [2657] --"Vae homini illi," inquit
Dominus; "bonum esset el, si non natus esset, quam ut unum ex electis
meis scandalizaret. [2658] Melius esset, ut ei mola circumponeretur, et
in mari demergeretur, quam ut unum ex meis perverteret. [2659] Nomen
enim Dei blasphematur propter ipsos." [2660] Unde prae clare Apostolus:
"Scripsi," inquit, "vobis in epistola, non conversari cure
fornicatoribus," [2661] usque ad illud: "Corpus autem non fornicationi,
sed Domino, et Dominus corpori." [2662] Et quod matrimonium non dicat
fomicationem, ostendit eo, quod subiungit: "An nescitis, quod qui
adhaeret meretrici, unum est corpus?" [2663] An meretricem quis dicet
virginem, priusquam nubat? "Et ne fraudetis," inquit, "vos invicem,
nisi ex consensu ad tempus:" [2664] per dictionem, "fraudetis,"
ostendens matrimonii debitum esse liberorum procreationem: quod quidem
in iis, quae praecedunt, ostendit, dicens: "Mulieri vir debitum reddat;
similiter autem mulier quoque viro;" [2665] post quam exsolutionem, in
domo custodienda, et in ea quae est in Christo fide, adjutrix est. Et
adhuc apertius, dicens: "Iis, qui sunt juncti matrimonio, praecipio,
inquit, non ego, sed Dominus, uxorem a viro non sepamri; sin autem
separata fuerit, maneat innupta, vel viro reconcilietur; et virum
uxorem non dimittere. Reliquis autem dico ego, non Dominus: Si quis
frater," [2666] usque ad illud: "Nunc autem sancta est." [2667] Quid
autem adhaec dicunt, qui in legem invehuntur, et in matrimonium, quasi
sit solum a lege concessum, non autem etiam in Novo Testamento? Quid ad
has leges latas possunt dicere, qui sationem abhorrent et generationem?
cure "episcopum" quoque, "qui domui recte praesit," [2668] Ecclesiquoae
ducem constituat; domum autem Dominicam "imius mulieris" constituat
conjugium. [2669] "Omnia" ergo dicit esse "munda mundis; pollutis autem
et infidelibus nihil est mundum, sed polluta est eorum et mens, et
conscientia." [2670] De ea autem voluptate, quae est praeter regulam:
"Ne erretis," inquit; "nec fornicatores, nec idololatrae, nec adulteri,
nec molles, nec masculorum concubitores, neque avari, neque fures,
neque ebnosi, neque maledici, nec raptores, regnum Dei possidebunt; et
nos quidem abluti sum us," [2671] qui in his eramus; qui autem in hanc
tingunt intemperantiam, ex temperantia in fornicationem baptizant,
voluptatibus et affectibus esse indulgendum decernentes, incontinentes
ex moderatis fieri docentes, et in spe sua membrorum suorum impudentiae
affixi; ut a regno Dei abdicentur, non autem ut inscribantur, qui ad
eos ventitant, efficientes; sub falso nominatae cognitionis titulo,
eam, qu, efficiae ad exteriores ducit tenebras, viam ingredientes.
"Quod reliquum est, fratres, quaecuque vera, quaecunque honesta,
quaecunque justa, quatres, quam aecunque casta, quaecunque amabilia,
ques, aecunque bonbilia, ques, quam ingreae famue bonbilia, ques, quam
ingredientae; si qua virtus, et si qua laus, ea considerate; quae et
didicistis; quae etiam accepistis et audiistis et vidistis in me, ea
facite; et Deus pacis erit vobiscum." [2672] Et Petrus similia dicit in
Epistola: "Ut fides vestra et spes sit in Deum, cure animas vestras
castas effeceritis in obedientia veritatis;" [2673] quasi filii
obedientiae, non configurati prioribus desideriis, quae fuerunt in
ignorantia; sed secundum eum, qui vocavit vos, sanctum, et ipsi sancti
sitis in omni conversatione. Quoniam scriptum est: "Sancti eritis,
quoniam ego sanctus sum." [2674] Verumtamen quae adversus eos, qui
cognitionem falso nomine simulant, necessario suscepta est a nobis
disputatio; nos longius, quam par sit, abduxit, et omtionem effecit
prolixiorem. Unde tertius quoque liber Stromateus eorum, quae sunt de
vera philosophia, commentariorum, hunc finem habeat.
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________

Elucidations.

I.
(See p. 381, [55]cap. i.)


In his third book, Clement exposes the Basilidians and others who
perverted the rule of our Lord, which permissively, but not as of
obligation, called some to the self-regimen of a single life, on
condition of their possessing the singular gift requisite to the same.
True continence, he argues, implies the command of the tongue, and all
manner of concupiscence, such as greed of wealth, or luxury in using
it. If, by a divine faculty and gift of grace, it enables us to
practice temperance, very well; but more is necessary. As to marriage,
he states what seems to him to be the truth. We honour celibate
chastity, and esteem them blest to whom this is God's gift. We also
admire a single marriage, and the dignity which pertains to one
marriage only; admitting, nevertheless, that we ought to compassionate
others, and to bear one another's burdens, lest any one, when he thinks
he stands, should himself also fall. The apostle enjoins, with respect
to a second marriage, "If thou art tempted by concupiscence, resort to
a lawful wedlock."

Our author then proceeds to a castigation of Carpocrates, and his son
Epiphanes, an Alexandrian on his father's side, who, though he lived
but seventeen years, his mother being a Cephallenian, received divine
honours at Sama, where a magnificent temple, with altars and shrines,
was erected to him; the Cephallenians celebrating his apotheosis, by a
new-moon festival, with sacrifices, libations and hymns, and
convivialities. This youth acquired, from his father, a knowledge of
Plato's philosophy and of the circle of the sciences. He was the author
of the jargon about monads, [2675] of which see Irenaeus; and from him
comes the heresy of those subsequently known as Carpocratians. He left
a book, De Justitia, in which he contends for what he represents as
Plato's idea of a community of women in sexual relations. Justly does
our author reckon him a destroyer alike of law and Gospel, unworthy
even of being classed with decent heretics; and he attributes to his
followers all those abominations which had been charged upon the
Christians. This illustrates the terrible necessity, which then
existed, of drawing a flaming line of demarcation between the Church,
and the wolves in sheeps' clothing, who thus dishonoured the name of
Christ, by associating such works of the devil with the adoption of a
nominal discipleship. It should be mentioned that Mosheim questions the
story of Epiphanes. (See his Hist. of the First Three Centuries, vol.
i. p. 448.)

II.
(See p. 383, cap. ii. note 1.)


The early disappearance of the Christian agapae may probably be
attributed to the terrible abuse of the word here referred to, by the
licentious Carpocratians. The genuine agapae were of apostolic origin
(2 Pet. ii. 13; Jude 12), but were often abused by hypocrites, even
under the apostolic eye (1 Corinthians 11:21). In the Gallican Church,
a survival or relic of these feasts of charity is seen in the pain
beni; and, in the Greek churches. in the antidoron or eulogiae
distributed to non-communicants at the close of the Eucharist, from the
loaf out of which the bread of oblation is supposed to have been cut.

III.
(See p. 383, note 3.)


Next, he treats of the Marcionites, who rejected marriage on the ground
that the material creation is in itself evil. Promising elsewhere to
deal with this general false principle, he refutes Marcion, and with
him the Greeks who have condemned the generative law of nature,
specifying Heraclitus, Empedocles, the Sibyl, Homer, and others; but he
defends Plato against Marcion, who represents him as teaching the
depravity of matter. He proceeds to what the dramatists have exhibited
of human misery. He shows the error of those who represent the
Pythagoreans as on that account denying themselves the intimacies of
conjugal society; for he says they practiced this restraint, only after
having given themselves a family. He explains the prohibition of the
bean, by Pythagoras, on the very ground, that it occasioned sterility
in women according to Theophrastus. Clement expounds the true meaning
of Christ's words, perverted by those who abstained from marriage not
in honour of encraty, but as an insane impeachment of the divine wisdom
in the material creation.

IV.
(See p. 385, note 3.)


He refutes the Carpocratians, also, in their slanders against the
deacon Nicolas, showing that the Nicolaitans had abused his name and
words. Likewise, concerning Matthias, he exposes a similar abuse. He
castigates one who seduced a maiden into impurity by an absurd
perversion of Scripture, and thoroughly exposes this blasphemous abuse
of the apostolic text. He subjoins another refutation of one of those
heretics, and allows that some might adopt the opinion of his dupes,
if, as the Valentinians would profess, only spiritual communion were
concerned.

Seeing, however, that these heretics, and the followers of Prodicus,
who wrongfully call themselves gnostics, claimed a practical indulgence
in all manner of disgusting profligacies, he convicts them by arguments
derived from right reason and from the Scriptures, and by human laws as
well. Further, he exposes the folly of those who pretended that the
less honourable parts of man are not the work of the Creator, and
overwhelms their presumption by abundant argument, exploding, at the
same time, their corruptions of the sacred text of the Scriptures.

V.
(See p. 388, note 3.)


To relieve himself of a more particular struggle with each individual
heresy, he proceeds to reduce them under two heads: (1) Those who teach
a reckless mode of life (adiaphoros zen), and (2) those who impiously
affect continence. To the first, he opposes the plain propriety and
duty of a decorous way of living continently; showing, that as it
cannot be denied that there are certain abominable and filthy lusts,
which, as such, must be shunned, therefore there is no such thing as
living "indifferently" with respect to them. He who lives to the flesh,
moreover, is condemned; nor can the likeness and image of God be
regained, or eternal life be ensured, save by a strict observance of
divine precepts. Further, our author shows that true Christian liberty
consists, not, as they vociferate, in self-indulgence, but, on the
contrary, is founded in an entire freedom from perturbations of mind
and passion, and from all filthy lusts.

VI.
(See p. 389, note 4.)


As to the second class of heretics, he reproves the contemners of God's
ordinance, who boast of a false continence, and scorn holy matrimony
and the creation of a family. He contends with them by the authority of
St. John, and first answers objections of theirs, based on certain
apocryphal sayings of Christ to Salome; next, somewhat obscurely, he
answers their notions of laws about marriage imposed in the Old Law,
and, as they pretend, abrogated in the New; thirdly, he rebukes their
perpetual clatter about the uncleanness of conjugal relations; and,
fourth, he pulverizes their arguments derived from the fact, that the
children of the resurrection "neither marry, nor are given in
marriage."

Then he gives his attention to another class of heretics boasting that
they followed the example of Christ, and presuming to teach that
marriage is of the devil. He expounds the exceptional celibacy of the
Messiah, by the two natures of the Godman, which need nothing but a
reverent statement to expose the fallacy of arguing from His example in
this particular, seeing He, alone, of all the sons of men, is thus
supreme over all considerations of human nature, pure and simple, as it
exists in the sons of Adam. Moreover, He espoused the Church, which is
His wife. Clement expounds very wisely those sayings of our Lord which
put honour upon voluntary celibacy, where the gift has been imparted,
for His better service.

And here let it be noted, how continually the heresies of these times
seem to turn on this matter of the sexes. It is impossible to cleanse a
dirty house, without raising a dust and a bad smell; and heathenism,
which had made lust into a religion, and the worship of its gods a
school of gross vice, penetrating all classes of society, could not be
exorcised, and give place to faith, hope and charity, without this
process of conflict, in which Clement distinguishes himself. At the
same time, the wisdom of our Lord's precepts and counsels are manifest,
in this history. Alike He taught the sanctity and blessedness of
marriage and maternity, and the exceptional blessedness of the celibate
when received as a gift of God, for a peculiar ministry. Thus heathen
morals were rebuked and castigated, womanhood was lifted to a sphere of
unwonted honour, and the home was created and sanctified in the purity
and chastity of the Christian wife; while yet a celibate chastity was
recognised as having a high place in the Christian system. The Lord
prescribes to all, whether married or unmarried, a law of discipline
and evangelical encraty. The Christian homes of England and America may
be pointed out, thank God, as illustrating the divine wisdom; while the
degraded monasteries of Italy and Spain and South America, with the
horrible history of enforced celibacy in the Latin priesthood, are
proofs of the unwisdom of those who imported into the Western churches
the very heresies and abortive argumentations which Clement disdains,
while he pulverizes them and blows them away, thoroughly purging his
floor, and burning up this chaff.

VII.
(See p. 390, note 16.)


Here it is specially important to observe what Clement demonstrates,
not only from the teachings of the apostles, of Elijah and Samuel and
the Master Himself, but, finally and irrefragably, from the apostolic
example. He names St. Peter here as elsewhere, and notes his memorable
history as a married man. [2676] He supposes St. Paul himself to have
been married; and he instances St. Philip the deacon, and his married
daughters, besides giving the right exposition of a passage which
Carpocrates had shamefully distorted from its plain significance.

VIII.
(See p. 391, [56]note 18.)


He passes to a demonstration of the superiority of Christian continence
over the sort of self-constraint lauded by Stoics and other
philosophers. God only can enable man to practice a genuine continence,
not merely contending with depraved lusts, but eradicating them. Here
follow some interesting examples drawn from the brahmins and fakirs of
India; interesting tokens, by the way, of the assaults the Gospel had
already made upon their strongholds about the Ganges.

IX.
(See, p. 392, note 4.)


Briefly he explains another text, "Sin shall not have dominion over
you," which the heretics wrested from the purpose and intent of St.
Paul. He also returns to a passage from the apocryphal Gospel of the
Hebrews, and to the pretended conversation of Christ with Salome,
treating it, perhaps, with more consideration than it merits.

X.
(See p. 392, note 11.)


But this Gospel of the Hebrews, and another apocryphal Gospel, that of
the Egyptians, may be worthy of a few words just here. Jones (On the
Canon, vol. i. p. 206) very learnedly maintains that Clement "never saw
it," nor used it for any quotation of his own. And, as for a Gospel
written in the Hebrew tongue, Clement could not read Hebrew; the single
citation he makes out of it, being, probably, at second hand. Greatly
to the point is the argument of Lardner, [2677] therefore, who says, as
settling the question of the value of these books, "If Clement, who
lived at Alexandria, and was so well acquainted with almost all sorts
of books, had (but a slight, or) no knowledge at all of them, how
obscure must they have been; how little regarded by Catholic
Christians."

XI.
(See p. 393, note 5; also Elucidation xvii. p. 408, infra.)


Ingenious is Clement's exposition of that saying of our Lord, "Where
two or three are met together in my name," etc. He explodes a monstrous
exposition of the text, and ingeniously applies it to the Christian
family. The husband and the wife living in chaste matrimony, and the
child which God bestows, are three in sweet society, who may claim and
enjoy the promise. This reflects great light upon the Christian home,
as it rose, like a flower, out of the "Church in the house." Family
prayers, the graces before and after meat, the hymn "On lighting the
lamps at eventide," and the complines, or prayers at bedtime, are all
the products of the divine contract to be with the "two or three" who
are met in His name to claim that inconceivably precious promise. Other
texts from St. Matthew are explained, in their Catholic verity, by our
venerable author.

XII.
(See p. 394, note 1.)


He further expounds the Catholic idea of marriage, and rescues, from
heretical adulteration, the precept of Moses (Ex. xix. 15); introducing
a lucid parallel, with the Apostolic command, [2678] "Come out from
among them, and be separate," etc. He turns the tables on his foul
antagonists; showing them that this very law obliges the Catholic
Christian to separate himself alike from the abominations of the
heathen, and from the depraved heretics who abuse the word of God, and
"wrest the Scriptures to their own destruction." This eleventh chapter
of the third book abounds in Scriptural citations and expositions, and
is to be specially praised for asserting the purity of married life, in
connection with the inspired law concerning fasting and abstinence (1
Cor. vii. 3-5), laid down by the reasonably ascetic St. Paul.

XIII.
(See p. 396, note 5.)


The melancholy example of Tatian is next instanced, in his departures
from orthodox encraty. Against poor Tatian's garrulity, he proves the
sanctity of marriage, alike in the New and the Old Testaments. A
curious argument he adduces against the ceremonial washing prescribed
by the law (Lev. xv. 18), but not against the same as a dictate of
natural instinct. He considers that particular ceremonial law a protest
against the polygamy which God tolerated, but never authorized, under
Moses; and its abrogation (i.e., by the Synod of Jerusalem), is a
testimony that there is no uncleanness, whatever, in the chaste society
of the married pair, in Christ. He rescues other texts from the profane
uses of the heretics, proving that our duty to abstain from laying up
treasures here, merely layouts the care of the poor and needy; and that
the saying, that "the children of the kingdom neither marry nor are
given in marriage," respects only their estate after the resurrection.
So the command about "caring for the things of God," is harmonized with
married life. But our author dwells on the apostle's emphatic counsels
against second marriages. It is noteworthy how deeply Clement's
orthodoxy has rooted itself in the Greek churches, where the clergy
must be once married, but are not permitted to marry a second time.

A curious objection is met and dismissed. The man who excused himself
"because he had married a wife," was a great card for heretical
manipulations; but no need of saying that Clement knows how to turn
this, also, upon their own hands.

XIV.
(See p. 398, note 8.)


Julius Cassianus (assigned by Lardner to a.d. 190) was an Alexandrian
Encratite, of whom, whatever his faults, Clement speaks not without
respect. He is quoted with credit in the Stromata (book i. cap. xxi. p.
324), but comes into notice here, as having led off the school of
Docetism. But Clement does not treat him as he does the vulgar and
licentious errorist. He reproves him for his use of the Gospel
according to the Egyptians, incidentally testifying to the Catholic
recognition of only four Gospels. He refutes a Platonic idea of
Cassian, as to the pre-existence of the soul. Also, he promises a full
explanation, elsewhere, of "the coats of skins" (which Cassian seems to
have thought the flesh itself), wherewith Adam and Eve were clothed.
Lardner refers us to Beausobre for a curious discussion of this matter.
Clement refutes a false argument from Christ's hyperbole of hatred to
wife and children and family ties, and also gives lucid explanations of
passages from Isaiah, Jeremiah, and Ezra, which had been wrested to
heretical abuse. In a similar manner, he overthrows what errorists had
built upon Job's saying, "who can bring a clean thing out of the
unclean;" as also their false teachings on the texts, "In sin hath my
mother conceived me," "the fruit of my body for the sin of my soul,"
and the apostolic instance of the athlete who is "temperate in all
things."

XV.
(See p. 400, [57]cap. xvii. and 401, note 2.)


He proclaims the purity of physical generation, because of the
parturition of the Blessed Virgin; castigating the docetism of Cassian,
who had presumed to speak of the body of Jesus as a phantasm, and the
grosser blasphemies of Marcion and Valentinus, equally destructive to
the Christ of the Gospel. [2679] He overturns the whims of these latter
deceivers, about Adam's society with his wife, and concludes that our
Lord's assumption of the flesh of His mother, was a sufficient
corroboration of that divine law by which the generations of mankind
are continued.

XVI.
(See p, 402, note 8.)


From all which Clement concludes that his two classes of heretics are
alike wanderers from Catholic orthodoxy; whether, on the one hand,
under divers pretexts glorifying an unreal continence against
honourable marriage, or, on the other, persuading themselves as
speciously to an unlimited indulgence of their sinful lusts and
passions. Once more he quotes the Old Testament and the New, which
denounce uncleanness, but not the conjugal relations. He argues with
indignation upon those who degrade the estate to which a bishop is
called as "the husband of one wife, ruling his own house and children
well." Then he reverts to his idea of "the two or three," maintaining
that a holy marriage makes the bishop's home "a house of the Lord" (see
note 75, p. 1211, ed. Migne). And he concludes the book by repeating
his remonstrance against the claim of these heretics to be veritable
Gnostics,--a name he will by no means surrender to the enemies of
truth.

XVII.
([58]On Matt. xviii. 20, p. 393; and, see Elucidation XI, supra.)


To the interpretation I have thought preferable, and which I ventured
to enlarge, it should be added that our author subjoins others, founded
on flesh, soul, and spirit; on vocation, election, and the Gnostic
accepting both; and on the Jew and the Gentile, and the Church gathered
from each race.

Over and over again Clement asserts that a life of chaste wedlock is
not to be accounted imperfect.

On the celibate in practice, see Le Celibat des Pretres, par l'abbe
Chavard, Geneva, 1874.

XVIII.

The Commentaria of Le Nourry have been my guide to the brief analysis
of these Elucidations, though I have not always allowed the learned
Benedictine to dictate an opinion, or to control my sense of our
author's argument.
__________________________________________________________________
[2675] See vol. i. p. 332, note 4, this series.
[2676] See the touching story of St. Peter's words to his wife as she was led to martyrdom (Stromata, book vii. p. 451, Edinburgh Edition).
[2677] Works, ii. 252. See, also, the apocryphal collection in this series, hereafter.
[2678] 2 Cor. vi. 17. Compare Ex. xxix. 45, and Lev. xxvi. 12.
[2679] In using the phrase ecclesia nostra (he kata ten Ekklesian kath' hemas), which I take to refer to the church militant, we encounter a formula which we use differently in our day.
__________________________________________________________________
[2440] After much consideration, the Editors have deemed it best to give the whole of this book in Latin. [In the former Book, Clement has shown, not without a decided leaning to chaste celibacy, that marriage is a holy estate, and consistent with the perfect man in Christ. He now enters upon the refutation of the false-Gnostics and their licentious tenets. Professing a stricter rule to begin with, and despising the ordinances of the Creator, their result was the grossest immorality in practice. The melancholy consequences of an enforced celibacy are, here, all foreseen and foreshown; and this Book, though necessarily offensive to our Christian tastes, is most useful as a commentary upon the history of monasticism, and the celibacy of priests, in the Western churches. The resolution of the Edinburgh editors to give this Book to scholars only, in the Latin, is probably wise. I subjoin a succint analysis, in the elucidations.]
[2441] Matt. xix. 11, 12.
[2442] Matt. xix. 11, 12.
[2443] 2 Cor. ix. 13, 15.
[2444] Gal. vi. 2.
[2445] 2 Cor. x. 12.
[2446] 1 Cor. vii. 9.
[2447] Vid. Irenaeum, lib. i. c. 2, p. 51.
[2448] Ex. xx. 13.
[2449] Matt. v. 28.
[2450] Ex. xx. 17.
[2451] Deut. xxii. 22.
[2452] [[59]Elucidation II.]
[2453] Jude 8-17.
[2454] [[60]Elucidation III.]
[2455] Rom. vii. 24.
[2456] Matt. viii. 22; Luke ix. 60.
[2457] Matt. vi. 24; Luke xvi. 13.
[2458] [Elucidation IV.]
[2459] Matt. v. 24; Luke vi. 30.
[2460] Eph. iv. 20-24.
[2461] Eph. v. 1-4.
[2462] Eph. v. 5-11.
[2463] Rom. vi. 16.
[2464] Num. xxv. 8; 1 John i. 6, 7.
[2465] Matt. v. 20.
[2466] Dan. i. 1.
[2467] Ps. cxviii. 9.
[2468] Jer. x. 2.
[2469] Luke xi. 40.
[2470] Matt. v. 25.; Luke xii. 58.
[2471] Matt. v. 16.
[2472] Gen. i. 28, ix. 1.
[2473] Gen. i. 29; ix. 2, 3.
[2474] Ex. xxi. 24.
[2475] Ex. xxii. 1.
[2476] Deut. vi. 5.
[2477] Deut. xxvii. 15.
[2478] Mal. iii. 15.
[2479] Jer. xii. 1.
[2480] Rom. iii. 8.
[2481] Mal. ii. 17.
[2482] [[61]Elucidation V.]
[2483] 1 Cor. vi. 13, x. 23.
[2484] Gal. v. 13.
[2485] John iii. 3.
[2486] Col. ii. 11.
[2487] Col. iii. 4, 10.
[2488] 1 John. ii. 4.
[2489] [[62]Elucidation VI.]
[2490] 1 John ii. 18, 19.
[2491] Matt. v. 17.
[2492] Matt. xix. 6; Mark. x. 9.
[2493] 1 Cor. vii. 14.
[2494] Matt. xix. 3; Mark x. 2.
[2495] Matt. xxii. 30; Mark xii. 23; Luke xx. 35.
[2496] 1 Cor. vi. 13.
[2497] Rom. xiv. 17.
[2498] Jas. iv. 6; 1 Pet. v. 5.
[2499] Matt. xix. 6; Mark x. 9.
[2500] Matt. xxiv. 37; Luke xvii. 28.
[2501] Luke xviii. 8.
[2502] Matt. xxiv. 19; Mark xiii. 17; Luke xxi. 23.
[2503] Acts i. 7.
[2504] Matt. xix. 11, 12.
[2505] Matt. xix. 10, 11.
[2506] 1 Tim. iv. 1, 3.
[2507] Col. ii. 18, 23.
[2508] 1 Cor. vii. 27.
[2509] 1 Cor. vii. 2, 5.
[2510] Rom. xiv. 3.
[2511] Matt. xi. 18, 19.
[2512] [[63]Elucidation VII.]
[2513] 1 Cor. ix. 5.
[2514] [De disconissa primitiva, confer Bunsenium, apud Hippol., vol. iii. p. 41.]
[2515] Rom. xiv. 17.
[2516] Matt. v. 42.
[2517] Matt. xxv. 35, 36.
[2518] Matt. xxv. 40.
[2519] Prov. xix. 17.
[2520] Prov. iii. 27.
[2521] Prov. iii. 3.
[2522] Prov. x. 4.
[2523] Prov. xiii. 8.
[2524] Matt. xix. 16; Mark x. 17; Luke xviii. 18.
[2525] Prov. xiii. 11.
[2526] Prov. xi. 23.
[2527] Ps. cxi. 9.
[2528] Matt. vi. 19.
[2529] Hagg. i. 6.
[2530] Luke xii. 16-20.
[2531] [[64]Elucidation VIII.]
[2532] Matt. vii. 7.
[2533] Rom. xiii. 12, 13, 14.
[2534] Matt. xix. 12.
[2535] Heb. ix. 14.
[2536] [[65]Elucidation IX.]
[2537] Rom. vi. 14.
[2538] Rom. vi. 15.
[2539] 2 Cor. v. 10.
[2540] 2 Cor. v. 16, 17.
[2541] 2 Cor. vi. 14, 15, 16.
[2542] 2 Cor. vii. 1.
[2543] [[66]Elucidation X.]
[2544] Eph. ii. 5.
[2545] Rom. v. 12-14.
[2546] Gen. iii. 20.
[2547] Phil. i. 20-24.
[2548] Ps. xlviii. 21.
[2549] [[67]Elucidation XI.]
[2550] Matt. xviii. 20.
[2551] 1 Cor. vii. 7.
[2552] [[68]Elucidation XII.]
[2553] Ex. xx. 17.
[2554] Matt. v. 27, 28.
[2555] Deut. xxi. 11, 12, 13.
[2556] Ex. xix. 20.
[2557] 2 Cor. vi. 16, 17, 18.
[2558] 2 Cor. vii. 1.
[2559] 2 Cor. xi. 2.
[2560] 2 Cor. xi. 3.
[2561] 1 Pet. ii. 11, 12, 15, 16.
[2562] Rom. vi. 2, 6.
[2563] Rom. vi. 13.
[2564] Rom. vii. 7.
[2565] Rom. vii. 18.
[2566] Rom. vii. 17.
[2567] Rom. vii. 20, 23, 24.
[2568] Rom. viii. 2, 3, 4.
[2569] Rom. viii. 10, 11.
[2570] Rom. viii. 5, 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13, 14, 15.
[2571] 1 Cor. vii. 5.
[2572] 1 Cor. vii. 24.
[2573] Rom. viii. 2.
[2574] 1 Cor. vii. 39, 40.
[2575] Rom. vii. 4.
[2576] 2 Cor. xi. 3.
[2577] [[69]Elucidation XIII.]
[2578] 1 Cor. vii. 5.
[2579] Matt. vi. 24.
[2580] Gen. iv. 25.
[2581] 1 Cor. vii. 5.
[2582] Matt. xix. 6.
[2583] Rom. vii. 4.
[2584] Rom. vii. 12.
[2585] John iii. 6.
[2586] 1 Cor. vii. 14.
[2587] Rom. vii. 4.
[2588] 1 Tim. iv. 1, 2, 3, 4, 5.
[2589] Rom. xiv. 21.
[2590] 1 Cor. vii. 8.
[2591] Rom. xiv. 19.
[2592] Sophon. iii. 19.
[2593] Matt. vi. 19.
[2594] Isa. l. 9.
[2595] John vi. 27.
[2596] Luke xx. 35.
[2597] Luke xx. 34.
[2598] Matt. xxiii. 9.
[2599] Matt. xxiii. 9.
[2600] 1 Cor. vii. 32, 33, 34.
[2601] 1 Cor. vi. 18.
[2602] Isa. l. 1.
[2603] 1 Tim. v. 14, 15.
[2604] 1 Tim. iii. 15.
[2605] Luke xix. 20.
[2606] Ps. vi. 8.
[2607] [Elucidation XIV.]
[2608] Isa. lvi. 3.
[2609] 2 Cor. xi. 3.
[2610] Matt. xviii. 11, 12.
[2611] Matt. v. 28.
[2612] Eph. iv. 24.
[2613] Gen. iii. 21.
[2614] Phil. iii. 20.
[2615] 1 Cor. vii. 1, 2.
[2616] 1 Cor. vii. 5.
[2617] 1 Cor. vii. 9.
[2618] 1 Cor. vii. 3, 5.
[2619] Luke xiv. 26.
[2620] Ex. xx. 12.
[2621] 1 Cor. vii. 33.
[2622] 1 Cor. vii. 10, 11.
[2623] Isa. lvi. 3, 4, 5.
[2624] Isa. lxv. 23.
[2625] John xiii. 33.
[2626] Gal. iv. 19.
[2627] 1 Cor. iv. 15.
[2628] Deut. xxiii. 1.
[2629] Matt. xix. 12.
[2630] Jer. xx. 14.
[2631] Jer. xx. 18.
[2632] 4 Esdr. v. 35.
[2633] Job xiv. 4, 5.
[2634] Ps. l. 7.
[2635] Mic. vi. 7.
[2636] Gen. i. 28.
[2637] 1 Cor. xv. 34. Clement reads here eknipsate, "wash," instead of eknepsate, "awake."
[2638] Eph. vi. 12.
[2639] 1 Cor. ix. 27, 25.
[2640] Ps. xlviii. 13, 21.
[2641] Jer. v. 8.
[2642] Isa. xl. 6, 7, 8.
[2643] [[70]Elucidation XV.]
[2644] Prov. xiii. 12.
[2645] Gen. iii. 5.
[2646] Gen. iv. 1.
[2647] 1 Cor. xv. 50.
[2648] Gal. iii. 3.
[2649] Jer. v. 8.
[2650] Prov. i. 14.
[2651] Prov. i. 15, 16, 17.
[2652] Apoc. ix. 10.
[2653] Eph. ii. 3.
[2654] 1 Cor. v. 7.
[2655] Gal. ii. 19, 20.
[2656] Matt. x. 5.
[2657] Prov. i. 18, 19.
[2658] Matt. xxvi. 24.
[2659] Matt. xviii. 6 seqq.
[2660] Rom. ii. 24.
[2661] 1 Cor. v. 11.
[2662] 1 Cor. vi. 13.
[2663] 1 Cor. vi. 16.
[2664] 1 Cor. vii. 5.
[2665] 1 Cor. vii. 3.
[2666] 1 Cor. vii. 10, 11, 12.
[2667] 1 Cor. vii. 14.
[2668] 1 Tim. iii. 2, 4; Tit. i. 6.
[2669] [[71]Elucidation XVI.]
[2670] Tit. i. 15.
[2671] 1 Cor. vi. 9, 10, 11.
[2672] Phil. iv. 8, 9.
[2673] 1 Pet. i. 21, 22.
[2674] 1 Pet. i. 14, 15, 16.
The Pastor of Hermas - Introductions

The Pastor of Hermas: Book 1

The Pastor of Hermas: Book 2

The Pastor of Hermas: Book 3

Tatian the Assyrian's Address to the Greeks

Fragments - Tatian the Assyrian

Theophilus of Antioch - Introduction

Theophilus of Antioch to Autolycus: Book 1

Theophilus of Antioch to Autolycus: Book 2

Theophilus of Antioch to Autolycus: Book 3

Athenagoras

A Plea for Christians by Athenagoras the Athenian: Philosopher and Christian

The Treatise of Athenagoras the Athenian, Philosopher and Christian, on the Resurrection of the Dead

Clement of Alexandria - Introductory Note

Exhortation to the Heathen

The Instructor (Paedagogus) - Book 1

The Instructor (Paedagogus) - Book 2

The Instructor (Paedagogus) - Book 3

Elucidations - Clement of Alexandria

The Stromata, or Miscellanies - Book 1

Elucidations - Purpose of the Stromata

The Stromata, or Miscellanies - Book 2

Elucidations - The Stromata, Book 2

The Stromata, or Miscellanies - Book 3

The Stromata, or Miscellanies - Book 4

Elucidations - The Stromata, Book 4

The Stromata, or Miscellanies - Book 5

Elucidations - The Stromata, Book 5

The Stromata, or Miscellanies - Book 6

Elucidations - The Stromata, Book 6

The Stromata, or Miscellanies - Book 7

Elucidations - The Stromata, Book 7

The Stromata, or Miscellanies - Book 8

Elucidations - The Stromata, Book 8

Fragments of Clemens Alexandrinus

Clemens Alexandrinus on the Salvation of the Rich Man

Elucidations - Clemens Alexandrinus on the Salvation of the Rich Man

Share & Connect

bakersfieldCATHOLIC - Copyright © 2013 - 2022  breakthrough -  All Rights Reserved.
This website is NOT owned, operated, or affiliated with the Roman Catholic Diocese of Fresno.
If you are seeking the website for the Roman Catholic Diocese of Fresno, please use the following URL: www.dioceseoffresno.org
  • Home
  • Parishes
    • Christ the King
    • Our Lady of Guadalupe
    • Our Lady of Perpetual Help
    • Sacred Heart
    • San Clemente Mission
    • St. Elizabeth Ann Seton
    • St. Francis of Assisi
    • St. Joseph
    • St. Philip the Apostle
  • Sacraments
    • Sacraments >
      • Baptism >
        • Videos on Baptism
        • Baptism - Early Church Fathers
        • Baptism - Scripture >
          • Baptism - Jesus Sets Example
          • Baptism - Regenerative
          • Baptism - Takes Away All Sin
          • Baptism - Not to be Repeated
          • Baptism - Children (Infant)
          • Baptism - Salvation
      • Eucharist >
        • Videos on the Eucharist
        • Eucharist - Early Church Fathers
        • Eucharist - Scripture
        • Eucharist - Holy Sacrifice of the Mass
      • Penance (Confession) >
        • Videos on Confession
        • Penance - Early Church Fathers
        • Penance - Scripture >
          • Penance - Not a Private Affair
          • Penance - Jesus Forgives Sin
          • Penance - Jesus Gives Authority to Forgive Sins
          • Penance - Need for Reparation
      • Confirmation >
        • Videos on Confirmation
        • Confirmation - Early Church Fathers
        • Confirmation - Scripture
      • Marriage >
        • Videos on Marriage
        • Marriage - Early Church Fathers
        • Marriage - Scripture >
          • Marriage - Dignity of Marital Love
          • Marriage - Image of Christ and His Church
          • Marriage - Divorce and Re-marriage
      • Holy Orders >
        • Videos on Holy Orders
        • Holy Orders - Early Church Fathers
        • Holy Orders - Scripture >
          • Holy Orders - Spiritual Matters
          • Holy Orders - Priestly Celibacy
      • Anointing of the Sick >
        • Videos on Anointing of the Sick
        • Anointing of the Sick - Early Church Fathers
        • Anointing of the Sick - Scripture
    • The Baltimore Catechism
    • More Teachings >
      • The Church
      • Heresy
      • Mary, Our Blessed Mother
      • Peter and Apostolic Tradition
      • The Saints
  • Prayers
    • Act of Contrition
    • Breviary
    • Daily Offering
    • Evening Prayer
    • Prayer for Generosity
    • Prayer to the Holy Spirit
    • Latin Prayers >
      • Adeste Fideles (O Come all ye faithful)
      • Adoremus (Let us adore)
      • Adoro Te Devote (I adore you devoutly)
      • Agnus Dei (Lamb of God)
      • Angele Dei (Angel of God)
      • Angelicum Trisagium (Angelic Trisagion)
      • Angelus (Angelus)
      • Anima Christi (Soul of Christ)
      • Ave Maria (Hail Mary)
      • Ave Regina Caelorum (Hail Queen of Heaven)
      • Ave verum corpus (Hail true body)
      • Benedictio Ante Mensam (Blessing Before Meals)
      • Benedictio Post Mensam (Blessing After Meals)
      • Benedictus Deus (Divine Praises)
      • Confiteor (I confess)
      • Credo (Apostle's Creed)
      • Credo Niceanum (Nicene Creed - I believe in one God)
      • Deus meus ex toto corde meo (Act of Contrition)
      • Gloria Patri (Glory be)
      • Gloria in excelsis Deo (Glory to God in the highest)
      • Litanies Laurentanae (Litany of Loreto)
      • Litaniae Sanctorum (Litany of all the Saints)
      • Magnificat (My soul magnifies the Lord)
      • Memorare (Remember)
      • O Maria (O Mary)
      • O Salutaris Hostia (O Saving Victim)
      • O Sanctissima (O most holy one)
      • Oratio Dominica (Our Father)
      • Oratio Sancti Bonaventurae (Prayer of St. Bonaventure)
      • Oratio Sancti Thomae Aquinatis (Prayer of St. Thomas Aquinas)
      • Oratio ad Joseph (Prayer to St. Joseph)
      • Pater Noster (Our Father)
      • Salve Regina (Hail, Holy Queen)
      • Sancte Michael Archangele (St. Michael the Archangel)
      • Signum Crucis (The sign of the Cross)
      • Sub Tuum Praesidum (Under Your Protection)
      • Tantum Ergo (Down in Adoration Falling)
      • Veni Sancte Spiritus (Come O Holy Spirit)
    • Liturgical Calendar
    • Nicene Creed
    • Marian Prayers >
      • The Angelus
      • Ave Maris Stella
      • Hail Holy Queen
      • Hail Mary
      • Magnificat
      • Memorare
      • Prayer to the Immaculate Conception
      • Prayer to Our Lady of Evangelization
      • Regina Caeli
      • Sub Tuum Praesidum
    • Office of Readings
    • Saint Prayers >
      • St. Anthony
      • St. Christopher
      • St. Francis of Assisi Prayer
      • St. Gianna Beretta Molla
      • St. Joseph Prayer
      • St. Jude Prayer
      • St. Michael the Archangel
    • Stations of the Cross
    • Tantum Ergo
  • Litanies
    • Litany of Humility
    • Litany of Our Lady of Seven Sorrows
    • Litany of Penance
    • Litany of Pope Saint Pius X
    • Litany of St. Joseph
    • Litany of St. Jude Thaddeus
    • Litany of St. Philomena
    • Litany of the Most Precious Blood of Jesus
    • Litany to the Infant Jesus
    • Litany to the Sacred Head of Jesus
  • Novenas
    • Novena in Honor of St. Blase
    • Novena of Confidence to the Sacred Heart
    • Novena to the Sacred Heart of Jesus
    • Novena to St. Anthony Mary Claret
    • Novena to St. Charles Borromeo
    • Novena to St. Joseph
    • Novena to St. Peregrine
    • Novena to St. Philomena
  • News
  • Early Church Fathers
    • Vol. 1 - Preface and Introduction >
      • The First Epistle of Clement to the Corinthians
      • The Epistle of Mathetes to Diognetus
      • The Epistle of Polycarp to the Philippians
      • The Epistle Concerning the Martyrdom of Polycarp
      • The Epistles of Ignatius - Introduction >
        • The Epistle of Ignatius to the Ephesians
        • The Epistle of Ignatius to the Magnesians
        • The Epistle of Ignatius to the Trallians
        • The Epistle of Ignatius to the Romans
        • The Epistle of Ignatius to the Philadelphians
        • The Epistle of Ignatius to the Smyrnæans
        • The Epistle of Ignatius to Polycarp
      • The Ignatian Epistles (Syriac Version) >
        • The Epistle of Ignatius to Polycarp (Syriac Version)
        • The Second Epistle Of Ignatius to the Ephesians (Syriac Version)
        • The Third Epistle of the Same St. Igantius (Syriac Version)
      • Introductory to the Spurious Epistles of Ignatius >
        • The Epistle of Ignatius to the Tarsians (Spurious)
        • The Epistle of Ignatius to the Antiochians (Spurious)
        • The Epistle of Ignatius to Hero, a Deacon of Antioch (Spurious)
        • The Epistle of Ignatius to the Philippians (Spurious)
        • The Epistle of Maria the Proselyte to Ignatius (Spurious)
        • The Epistle of Ignatius to Mary at Nepalis, Near Zarbus (Spurious)
        • The Epistle of Ignatius to St. John the Apostle (Spurious)
        • A Second Epistle of Ignatius to St. John (Spurious)
        • The Epistle of Ignatius to the Virgin Mary (Spurious)
      • Introductory Note to the Martyrdom of Ignatius >
        • The Martyrdom of Ignatius
      • The Epistle of Barnabas
      • The Fragments of Papias
      • Introduction to the Writings of Justin Martyr >
        • The First Apology of Justin Martyr >
          • Epistle of Adrian in behalf of the Christians
          • Epistle of Antoninus to the common assembly of Asia
          • Epistle of Marcus Aurelius to the senate, in which he testifies that the Christians were the cause of his victory
        • The Second Apology of Justin for the Christians Addressed to the Roman Senate
        • Dialogue of Justin, Philosopher and Martyr, with Trypho, a Jew
        • The Discourse to the Greeks - Justin Martyr
        • Justin's Hortatory Address to the Greeks
        • Justin on the Sole Government of God
        • Fragments of the Lost Work of Justin on the Resurrection
        • Other Fragments from the Lost Writings of Justin
        • The Martyrdom of the Holy Martyrs Justin, Chariton, Charites, Pæon, and Liberianus, who Suffered at Rome
      • Introductory Note to Irenæus Against Heresies >
        • Against Heresies: Book 1 - Irenaeus
        • Against Heresies: Book 2 - Irenaeus
        • Against Heresies: Book 3 - Irenaeus
        • Against Heresies: Book 4 - Irenaeus
        • Against Heresies: Book 5 - Irenaeus
        • Fragments from the Lost Writings of Irenaeus
    • Vol. 2 - Fathers of the Second Century >
      • The Pastor of Hermas - Introduction >
        • The Pastor of Hermas: Book 1
        • The Pastor of Hermas: Book 2
        • The Pastor of Hermas: Book 3
      • Tatian the Assyrian's Address to the Greeks >
        • Fragments - Tatian the Assyrian
      • Theophilus of Antioch - Introduction >
        • Theophilus of Antioch to Autolycus: Book 1
        • Theophilus of Antioch to Autolycus: Book 2
        • Theophilus of Antioch to Autolycus: Book 3
      • Athenagoras >
        • A Plea For the Christians By Athenagoras the Athenian: Philosopher and Christian
        • The Treatise of Athenagoras the Athenian, Philosopher and Christian, on the Resurrection of the Dead
      • Clement of Alexandria - Introductory Note >
        • Exhortation to the Heathen
        • The Instructor (Paedagogus) - Book 1
        • The Instructor (Paedagogus) - Book 2
        • The Instructor (Paedagogus) - Book 3
        • Elucidations - Clement of Alexandria
        • The Stromata, or Miscellanies - Book 1
        • Elucidations - Purpose of the Stromata
        • The Stromata, or Miscellanies - Book 2
        • Elucidations - The Stromata, Book 2
        • The Stromata, or Miscellanies - Book 3
        • The Stromata, or Miscellanies - Book 4
        • Elucidations - The Stromata, Book 4
        • The Stromata, or Miscellanies - Book 5
        • Elucidations - The Stromata, Book 5
        • The Stromata, or Miscellanies - Book 6
        • Elucidations - The Stromata, Book 6
        • The Stromata, or Miscellanies - Book 7
        • Elucidations - The Stromata, Book 7
        • The Stromata, or Miscellanies - Book 8
        • Elucidations - The Stromata, Book 8
        • Fragments of Clemens Alexandrinus
        • Clemens Alexandrinus on the Salvation of the Rich Man
        • Elucidations - Clemens Alexandrinus on the Salvation of the Rich Man
    • Vol. 3 - Tertullian >
      • Section 1 - Apologetic - Tertullian >
        • The Apology
        • On Idolatry
        • The Shows, or De Spectaculis
        • The Chaplet, or De Corona
        • To Scapula
        • Ad Nationes - Book 1
        • Ad Nationes - Book 2
        • A Fragment Concerning the Execrable Gods of the Heathen
        • An Answer to the Jews
        • The Soul's Testimony
        • A Treatise on the Soul
      • Section 2 - Anti-Marcion - Tertullian >
        • The Prescription Against Heretics
        • The Five Books Against Marcion - Book 1
        • The Five Books Against Marcion - Book 2
        • The Five Books Against Marcion - Book 3
        • The Five Books Against Marcion - Book 4
        • The Five Books Against Marcion - Book 5
        • Against Hermogenes - Containing an Argument Against His Opinion that Matter is Eternal
        • Against the Valentinians
        • On the Flesh of Christ
        • On the Resurrection of the Flesh
        • Against Praxeas
        • Scorpiace
        • Against all Heresies
      • Section 3 - Ethical - Tertullian >
        • On Repentance
        • On Baptism
        • On Prayer
        • Ad Martyras
        • Introductory Notice to the Martyrdom of Perpetua and Felicitas
        • The Passion of the Holy Martyrs Perpetua and Felicitas
        • Of Patience
    • Vol. 4 - Tertullian, Minucius Felix, Commodianus, Origen >
      • Tertullian >
        • On the Pallium
        • On the Apparel of Women
        • On the Veiling of Virgins
        • To His Wife
        • On Exhortation to Chastity
        • On Monogamy
        • On Modesty
        • On Fasting (In Opposition to the Psychics)
        • De Fuga in Persecutione
        • Appendix
      • Minucius Felix >
        • The Octavius of Minucius Felix
  • Books
    • John Henry Cardinal Newman >
      • An Essay on the Development of Christian Doctrine by John Henry Cardinal Newman >
        • An Essay on the Development of Christian Doctrine - Part 1: Doctrinal Developments Viewed in Themselves >
          • An Essay on the Development of Christian Doctrine - Part 1, Chapter 1: On the Development of Ideas
          • An Essay on the Development of Christian Doctrine - Part 1, Chapter 2: On the Antecedent Argument in Behalf of Developments in Christian Doctrine
          • An Essay on the Development of Christian Doctrine - Part 1, Chapter 3: On the Historical Argument in Behalf of the Existing Developments
          • An Essay on the Development of Christian Doctrine - Part 1, Chapter 4: Instances in Illustration
        • An Essay on the Development of Christian Doctrine - Part 2: Doctrinal Developments Viewed Relatively to Doctrinal Corruptions >
          • An Essay on the Development of Christian Doctrine - Part 2, Chapter 5: Genuine Developments Contrasted with Corruptions
          • An Essay on the Development of Christian Doctrine - Part 2, Chapter 6: Application of the Seven Notes to the Existing Developments of Christian Doctrine
          • An Essay on the Development of Christian Doctrine - Part 2, Chapter 7: Application of the Second Note of a True Development
          • An Essay on the Development of Christian Doctrine - Part 2, Chapter 8: Application of the Third Note of a True Development
          • An Essay on the Development of Christian Doctrine - Part 2, Chapter 9: Application of the Fourth Note of a True Development
          • An Essay on the Development of Christian Doctrine - Part 2, Chapter 10: Application of the Fifth Note of a True Development
          • An Essay on the Development of Christian Doctrine - Part 2, Chapter 11: Application of the Sixth Note of a True Development
          • An Essay on the Development of Christian Doctrine - Part 2, Chapter 12: Application of the Seventh Note of a True Development
      • Apologia Pro Vita Sua By John Henry Cardinal Newman >
        • Apologia Pro Vita Sua, Part 1: Mr. Kingsley's Method of Disputation
        • Apologia Pro Vita Sua, Part 2: True Mode of Meeting Mr. Kingsley
        • Apologia Pro Vita Sua, Part 3: History of My Religious Opinions
        • Apologia Pro Vita Sua, Part 4: History of My Religious Opinions--1833 - 1839
        • Apologia Pro Vita Sua, Part 5: History of My Religious Opinions--1839 - 1841
        • Apologia Pro Vita Sua, Part 6: History of My Religious Opinions--1841 - 1845
        • Apologia Pro Vita Sua, Part 7: General Answer to Mr. Kingsley
        • Apologia Pro Vita Sua, Appendix: Answer in Detail to Mr. Kingsley's Accusations
      • The Idea of a University Defined and Illustrated by John Henry Cardinal Newman >
        • The Idea of a University, Discourse 1: Introductory
        • The Idea of a University, Discourse 2: Theology A Branch Of Knowledge
        • The Idea of a University, Discourse 3: Bearing Of Theology On Other Branches Of Knowledge
        • The Idea of a University, Discourse 4: Bearing Of Other Branches Of Knowledge On Theology
        • The Idea of a University, Discourse 5: Knowledge Its Own End
        • The Idea of a University, Discourse 6: Knowledge Viewed In Relation To Learning
        • The Idea of a University, Discourse 7: Knowledge Viewed In Relation To Professional Skill
        • The Idea of a University, Discourse 8: Knowledge Viewed In Relation To Religion
        • The Idea of a University, Discourse 9: Duties Of The Church Towards Knowledge
        • University Subjects, Discussed in Occasional Lectures and Essays >
          • Lecture 1 - Christianity And Letters. A Lecture in the School of Philosophy and Letters
          • Lecture 2 - Literature. A Lecture in the School of Philosophy and Letters
          • Lecture 3 - English Catholic Literature
          • Lecture 4 - Elementary Studies
          • Lecture 5 - A Form Of Infidelity Of The Day
          • Lecture 6 - University Preaching
          • Lecture 7 - Christianity and Physical Science. A Lecture in the School of Medicine
          • Lecture 8 - Christianity And Scientific Investigation. A Lecture Written for the School of Science
          • Lecture 9 - Discipline Of Mind. An Address To The Evening Classes
          • Lecture 10 - Christianity And Medical Science. An Address to the Students Of Medicine
      • Loss and Gain: The Story of a Convert by John Henry Cardinal Newman >
        • Loss and Gain, Part 1, Chapter 1 >
          • Loss and Gain, Part 1, Chapter 2
          • Loss and Gain, Part 1, Chapter 3
          • Loss and Gain, Part 1, Chapter 4
          • Loss and Gain, Part 1, Chapter 5
          • Loss and Gain, Part 1, Chapter 6
          • Loss and Gain, Part 1, Chapter 7
          • Loss and Gain, Part 1, Chapter 8
          • Loss and Gain, Part 1, Chapter 9
          • Loss and Gain, Part 1, Chapter 10
          • Loss and Gain, Part 1, Chapter 11
          • Loss and Gain, Part 1, Chapter 12
          • Loss and Gain, Part 1, Chapter 13
          • Loss and Gain, Part 1, Chapter 14
          • Loss and Gain, Part 1, Chapter 15
          • Loss and Gain, Part 1, Chapter 16
          • Loss and Gain, Part 1, Chapter 17
          • Loss and Gain, Part 1, Chapter 18
        • Loss and Gain, Part 2, Chapter 1 >
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 2
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 3
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 4
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 5
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 6
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 7
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 8
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 9
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 10
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 11
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 12
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 13
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 14
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 15
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 16
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 17
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 18
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 19
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 20
          • Loss and Gain, Part 2, Chapter 21
        • Loss and Gain, Part 3, Chapter 1 >
          • Loss and Gain, Part 3, Chapter 2
          • Loss and Gain, Part 3, Chapter 3
          • Loss and Gain, Part 3, Chapter 4
          • Loss and Gain, Part 3, Chapter 5
          • Loss and Gain, Part 3, Chapter 6
          • Loss and Gain, Part 3, Chapter 7
          • Loss and Gain, Part 3, Chapter 8
          • Loss and Gain, Part 3, Chapter 9
          • Loss and Gain, Part 3, Chapter 10
          • Loss and Gain, Part 3, Chapter 11
    • Saint Augustine of Hippo >
      • The Confessions of Saint Augustine by Saint Augustine, Bishop of Hippo >
        • Book 1 - Confessions by St. Augustine
        • Book 2 - Confessions by St. Augustine
        • Book 3 - Confessions by St. Augustine
        • Book 4 - Confessions by St. Augustine
        • Book 5 - Confessions by St. Augustine
        • Book 6 - Confessions by St. Augustine
        • Book 7 - Confessions by St. Augustine
        • Book 8 - Confessions by St. Augustine
        • Book 9 - Confessions by St. Augustine
        • Book 10 - Confessions by St. Augustine
        • Book 11 - Confessions by St. Augustine
        • Book 12 - Confessions by St. Augustine
        • Book 13 - Confessions by St. Augustine
    • G K Chesterton >
      • Heretics by G.K. Chesterton >
        • Heretics, Chapter 1: Introductory Remarks on the Importance of Orthodoxy
        • Heretics, Chapter 2: On the Negative Spirit
        • Heretics, Chapter 3: On Mr. Rudyard Kipling and Making the World Small
        • Heretics, Chapter 4: Mr. Bernard Shaw
        • Heretics, Chapter 5: Mr. H.G. Wells and the Giants
        • Heretics, Chapter 6: Christmas and the Aesthetes
        • Heretics, Chapter 7: Omar and the Sacred Vine
        • Heretics, Chapter 8: The Mildness of the Yellow Press
        • Heretics, Chapter 9: The Moods of Mr. George Moore
        • Heretics, Chapter 10: On Sandals and Simplicity
        • Heretics, Chapter 11: Science and the Savages
        • Heretics, Chapter 12: Paganism and Mr. Lowes Dickinson
        • Heretics, Chapter 13: Celts and Celtophiles
        • Heretics, Chapter 14: On Certain Modern Writers and the Institution of the Family
        • Heretics, Chapter 15: On Smart Novelists and the Smart Set
        • Heretics, Chapter 16: On Mr. McCabe and a Divine Frivolity
        • Heretics, Chapter 17: On the Wit of Whistler
        • Heretics, Chapter 18: The Fallacy of the Young Nation
        • Heretics, Chapter 19: Slum Novelists and the Slums
        • Heretics, Chapter 20: Concluding Remarks on the Importance of Orthodoxy
      • Orthodoxy by G. K. Chesterton >
        • Orthodoxy, Chapter 1: Introduction in Defense of Everything Else
        • Orthodoxy, Chapter 2: The Maniac
        • Orthodoxy, Chapter 3: The Suicide of Thought
        • Orthodoxy, Chapter 4: The Ethics of Elfland
        • Orthodoxy, Chapter 5: The Flag of the World
        • Orthodoxy, Chapter 6: The Paradoxes of Christianity
        • Orthodoxy, Chapter 7: The Eternal Revolution
        • Orthodoxy, Chapter 8: The Romance of Orthodoxy
        • Orthodoxy, Chapter 9: Authority and the Adventurer
    • Saint Thomas Aquinas >
      • On Prayer and the Contemplative Life by St. Thomas Aquinas >
        • On Prayer, Question LXXXI: Of the Virtue of Religion
        • On Prayer, Question LXXXII: Of Devotion
        • On Prayer, Question LXXXIII: Of Prayer
        • On Prayer, Question LXXII: Of the Prayers of the Saints who are in Heaven
        • On Prayer, Question CLXXIX: Of the Division of Life into the Active and the Contemplative
        • On Prayer, Question CLXXX: Of the Contemplative Life
        • On Prayer, Question CLXXXI: Of the Active Life
        • On Prayer, Question CLXXXII: Of the Comparison between the Active and the Contemplative Life
        • On Prayer, Question CLXXXVI: On the Religious State
      • Summa Theologica Part 1 ("Prima Pars") by St. Thomas Aquinas >
        • Summa Theologica (Questions 1 - 26)
        • Summa Theologica: Treatise on the Most Holy Trinity (Questions 27 - 43)
        • Summa Theologica: Treatise on the Creation (Questions 44 - 49)
        • Summa Theologica: Treatise on the Angels (Questions 50 - 64)
        • Summa Theologica: Treatise on the Work of the Six Days (Questions 65 - 74)
        • Summa Theologica: Treatise on Man (Questions 75 - 102)
        • Summa Theologica: Treatise on the Conservation and Government of Creatures (Questions 103 - 119)
      • Summa Theologica Part 1-2 ("Prima Secundae") by St. Thomas Aquinas >
        • Summa Theologica Part 1-2 ("Prima Secundae"): Treatise on the Last End (Questions 1 - 5)
        • Summa Theologica Part 1-2 ("Prima Secundae"): Treatise on Human Acts: Acts Peculiar to Man (Questions 6 - 21)
        • Summa Theologica Part 1-2 ("Prima Secundae"): Treatise on the Passions (Questions 22 - 48)
        • Summa Theologica Part 1-2 ("Prima Secundae"): Treatise on Habits (Questions 49 - 54)
        • Summa Theologica Part 1-2 ("Prima Secundae"): Treatise on Habits in Particular (Questions 55 - 89): Good Habits, i.e., Virtues (Questions 55 - 70)
        • Summa Theologica Part 1-2 ("Prima Secundae"): Treatise on Habits in Particular (Questions 55 - 89): Evil Habits, i.e., Vices and Sin (Questions 71 - 89)
        • Summa Theologica Part 1-2 ("Prima Secundae"): Treatise on Law (Questions 90 - 108)
        • Summa Theologica Part 1-2 ("Prima Secundae"): Treatise on Grace (Questions 109 - 114)
      • Summa Theologica Part 2-2 ("Second Secundae") by St. Thomas Aquinas >
        • Summa Theologica Part 2-2 ("Second Secundae"): Treatise on the Theological Virtues (Questions 1 - 46)
        • Summa Theologica Part 2-2 ("Second Secundae"): Treatise on the Cardinal Virtues (Questions 47 - 122)
        • Summa Theologica Part 2-2 ("Second Secundae"): Treatise on Fortitude and Temperance (Questions 123 - 170)
        • Summa Theologica Part 2-2 ("Second Secundae"): Treatise on Gratuitous Graces (Questions 171 - 182)
        • Summa Theologica Part 2-2 ("Second Secundae"): Treatise on the States of Life (Questions 183 - 189)
      • Summa Theologica Third Part ("Tertia Pars") by St. Thomas Aquinas >
        • Summa Theologica Third Part ("Tertia Pars"): Treatise on the Incarnation (Questions 1 - 59)
        • Summa Theologica Third Part ("Tertia Pars"): Treatise on the Sacraments (Questions 60 - 90)
    • The Baltimore Catechism >
      • The Baltimore Catechism, Vol. 1
      • The Baltimore Catechism, Vol. 2
      • The Baltimore Catechism, Vol. 3
      • The Baltimore Catechism, Vol. 4
  • Videos
    • Diocesan YouTube Channels
    • Vatican TV
    • Videos on Baptism
    • Videos on the Eucharist
    • Videos on Confession (Penance)
    • Videos on Confirmation
    • Videos on Marriage
    • Videos on Holy Orders
    • Videos on Anointing of the Sick
  • About
    • Links
    • Terms of Use
    • Privacy Policy